Đọc Nước Mỹ, nước Mỹ

04:59 CH @ Thứ Ba - 10 Tháng Ba, 2009

Xâu chuỗi các câu chuyện chính trong tập truyện, tôi cho rằng nó khá giống một bộ phim truyền hình thực tế quay lại toàn bộ đời sống của một nghiên cứu sinh Việt Nam tại Mỹ. Rất thực. Rất cụ thể. Người ta có thể biết được nhân vật “tôi” đó, ăn gì, uống gì, đi đến những đâu, đang loay hoay như thế nào với cuộc sống ở một đất nước đa văn hoá, đa chủng tộc, nhiều cơ hội và cũng đầy những cô đơn này.

Lướt qua các trang sách, bạn có thể được biết đến hầu hết các nhãn hiệu phổ biến của Mỹ như snack Doritos, nước ngọt Pepsi, giấy toilet Scott, đến hãng viễn thông Verizon Wireless hay các thành phố nổi tiếng như New York, Boston, Chicago… luôn được nhắc đi nhắc lại. Bên cạnh đó là những thứ giấy tờ tuỳ thân “sát sườn” như I-20 cho người du học, H1B visa cho người đi làm, và cái mơ ước về thẻ xanh (greencard) để chính thức một ngày trở thành công dân Mỹ (Canada, Canada). Rồi những khó khăn trong cái hoài bão được đến với tri thức đỉnh cao, được tự do trong công việc và tư tưởng, những biến đổi trong suy nghĩ, lối sống, rồi “shock văn hoá ngược” khi trở về Việt Nam (Những ngày ở Việt Nam, Cách mạng baby).

Có thể nói Phan Việt đã thành công trong việc lột tả một cách chân thực cuộc sống của những người nhập cư hoặc đang sinh sống, làm việc tại Mỹ, về lối sống Mỹ, những giằng co trong tâm tưởng trong cuộc hành trình để khẳng định chính mình, đi tìm chính mình. Những giằng co về tâm lý đó với tất cả những ai bước chân ra thế giới, tiếp cận một nền văn hoá khác đều ít nhiều phải đối mặt. Nước Mỹ không chỉ hoa lệ như người ta vẫn thấy. Có một nước Mỹ mà sau những mức lương 80 ngàn hay 100 ngàn đô la một năm, đằng sau cái “danh” của một người tri thức, là cả một quá trình đấu tranh và vật lộn chứ không hoàn toàn là hạnh phúc.

Trong số những truyện ngắn chính của tập truyện, Nghiên cứu sinhMột chuyến bay đêm có thể nói đã bộc lộ điểm mạnh của Phan Việt trong việc lột tả diễn biến tâm lý nhân vật giữa cái vô thức lẫn lộn với thực tại. Những suy nghĩ vô hình dưới ngòi bút của Phan Việt trở nên hữu hình cứ như là người ta có thể nắm lấy, cầm lấy nó được: “Tự do không thể thói thường kéo mình chìm dần xuống; tự do không thể cho đám đông uốn nắn tâm lý của mình, biến mình thành phần tử đồng dạng trong cả biển người xám xịt giống hệt nhau về thói quen sống, nhất là thói quen xấu, nhất là sự độc ác vô hướng”(Một chuyến bay đêm).

Lối viết của chị có một điểm đặc biệt là lặp lại từ như một “hiệu ứng” tương đối nhiều, điều này thể hiện ngay trong tựa đề “Nước Mỹ, nước Mỹ” (cũng là tên truyện ngắn đầu tiên của cuốn sách) hay Canada, Canada; Ái khanh ơi ái khanh. Đó có thể coi là một sáng tạo, nhưng có lẽ những nốt thăng giáng từ vựng sẽ hay hơn nếu như tác giả tập trung hơn nữa về mặt nội dung, cốt truyện.

Đây cũng là cuốn sách mà tôi thấy tác giả khá mạnh bạo khi đề cập đến sex rất chi tiết, cũng như không ngần ngại dùng các từ chửi tục cả tiếng Anh Mỹ và tiếng Việt. Tất nhiên việc sử dụng các yếu tố đó trong câu chuyện là có chủ ý của tác giả, nhưng nếu để nói về tính hiệu quả, cũng như “thẩm mỹ” trong văn chương thì tôi chưa thấy thuyết phục. Các từ văng tục đó liệu có đủ cao trào đến mức chị phải dùng lặp đi lặp lại trong câu chuyện của mình không? Nếu trong Nước Mỹ, nước Mỹ, nước Mỹ khiến người ta ngộp thở mà phải thốt lên “fucking America”, thì trong Ái khanh ơi ái khanh, cô vợ có phần quá đanh đá, ghen tị với chồng mình, “Tại sao trên đời lại có những người như Phong; họ sinh ra đã có trí thông minh thiên bẩm; họ làm cái gì cũng dễ dàng; họ thậm chí có thể tự tạo ra khó khăn trong cuộc sống để giải trí, để thách thức bản thân như một trò tiêu khiển. Nhưng còn tôi – dù có cố gắng cũng không thể nào vượt qua những trang sách dịch bốn đô một trang?”, để rồi phải liên tục văng tục (trong suy nghĩ???). Đây có phải là sự bức xúc “đáng có” trên con đường đi tìm “đời sống thực” mà tác giả muốn truyền tải. Vâng, tất nhiên đó là thực, có những chuyện thực là như thế. Như chị tâm sự trong lời nói đầu, đó là “sự quyết liệt trong theo đuổi sự thật”. Nhưng bên cạnh những sự thật rất hiển nhiên mà xã hội nào ít nhiều cũng có, ý nghĩa của nó là gì khi tôi thấy mình như đang xem một bộ phim không nội dung, chỉ toàn những cảnh ăn, uống, đi lại, cãi vã, chửi rủa… rồi thấy như có cả ông quay phim đứng sau màn hình đang lia lia ống kính. Phan Việt vẫn chưa thoát ra khỏi cái “thực” của mình là một nghiên cứu sinh ngành công tác xã hội, nên các nhân vật trong câu chuyện của chị quanh đi quẩn lại vẫn là hoặc là Thuỷ (Nước Mỹ, nước Mỹ) hoặc là “anh” (Nghiên cứu sinh), hoặc là “tôi” trong cái bóng của chính chị và người chồng làm kỹ sư điện tử.

Vì thế, Nước Mỹ, nước Mỹ có lẽ thiên về một cuốn bút ký hơn là một tuyển tập truyện ngắn.

Điều thú vị với tôi lại là những câu chuyện ngăn ngắn bonus trong tập truyện. Chúng đơn giản và không khiến người ta kỳ vọng quá nhiều khi đọc vì biết đó chỉ là những lời chia sẻ thật dung dị trong suốt cuộc hành trình trên đất Mỹ của tác giả. Tuy vậy vẫn có một số còn chưa được chọn lọc lắm, ví như Thầy Robert Sachs, tôi cho là hơi trẻ con. Cái mới duy nhất mà tôi thấy, có lẽ là yếu tố thông tin rất “đắt giá”: “thầy là cây cao bóng cả trong ngành” và “nổi tiếng trong giới tri thức Mỹ”.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Văn học trẻ - khát vọng lối đi riêng

    27/04/2008Tiểu QuyênDù là phản ánh bức tranh cuộc sống hay một khoảng khuất riêng biệt, không ít nhà văn trẻ đang muốn nói tiếng nói riêng của mình với bạn đọc..
  • Đọc tiểu thuyết Tiếng Người của Phan Việt

    18/03/2008TVSau 3 năm im hơi lặng tiếng kể từ khi đoạt giải Văn học tuổi 20, Phan Việt xuất hiện trở lại với một cuốn tiểu thuyết sẽ bắt độc giả phải đọc từ đầu đến cuối...
  • Văn chương - văn học năm 2006, chuyển dịch trong sự “nhiễu loạn”?

    04/02/2007Nguyễn HòaTới năm 2006, với những sự kiện - hiện tượng phong phú và đa dạng của nó, tôi lại thấy văn chương - văn học nước nhà như đang phát lộ một vài dấu hiệu chuyển mình. Và vì thế, dường như đâu đó ở cuối con đường, đã le lói một niềm hy vọng?
  • Văn chương và Ngòi bút

    13/05/2006Phan Việt, GS. TS. Lê Ngọc TràVăn học luôn luôn cần có cái mới, nhất là văn học hôm nay, khi mà bản thân đời sống đã thay đổi rồi mà văn học hình như vẫn chưa thay đổi mấy. Cái quyết định sự đổi mới ấy vẫn là nhà văn. Mà nhà văn muốn làm được thì trước hết không phải là đòi tự do để được viết mà là phải tự do vớingòi bút của mình...
  • Cái cần cho văn học trẻ

    08/05/2006Như HàPhải nói ngay rằng, cái cần cho văn học trẻ vừa là một khái niệm, vừa là một câu hỏi khá chung chung. Thế nhưng, tự thân mỗi người cầm bút lại hay đặt ra trong những lúc muốn nhìn lại công việc viết lách của chính mình...
  • Hãy làm ra sản phẩm văn chương tốt

    20/01/2006Phan ViệtThường các nhà văn có hai cách cơ bản để thể hiện trách nhiệm của mình với thời cuộc. Cách thứ nhất là cách trực tiếp, không chỉ viết mà còn tích cực tham gia các phong trào chính trị, xã hội đến mức có người bị trục xuất khỏi tổ quốc. Cách thứ hai là gián tiếp dùng văn chương của mình để nói về những bất công trong xã hội, về những người bị thiệt thòi, vẽ ra cơ chế đàn áp thể xác và tinh thần con người, thách thức những điều kiện và niềm tin chung...
  • xem toàn bộ