Các cụ xưa đã khai dân trí qua sách vở "Đông Kinh Nghĩa Thục" năm 1907 như thế nào?

11:26 SA @ Thứ Ba - 23 Tháng Sáu, 2015

Như được biết, các nhà nho yêu nước tiến bộ đã thành lập trường “Đông Kinh Nghĩa Thục” tại Hà Nội và hoạt động từ tháng 3 đến tháng 12 năm 1907.

Về TRƯỜNG HỌC đó là nhà trường đầu tiên của nhân dân, do nhân dân chứ không phải do chính quyền lập nên, các trí thức dạy nhau và dạy nhân dân tinh thần làm chủ, làm công dân hiểu rõ và tranh đấu cho quyền của mình cũng như thực hiện những nghĩa vụ của công dân, học hỏi văn minh và ganh đua vươn lên so với các dân tộc khác, rèn giũa sức mạnh nội lực của nhân dân để giành độc lập. Họ không thi cử mà tổ chức học miễn phí sao cho thấm nhuần tinh thần tự lực, tự cường và nâng cao dân trí.

Về PHONG TRÀO đây là một phong trào bất bạo động, thực thi dân quyền. Phong trào nhắm tới các mục tiêu chính:

  1. Bồi dưỡng và nâng cao lòng yêu nước, tự hào của dân tộc và chí tiến thủ của quần chúng
  2. Truyền bá một nền tư tưởng học thuật mới và một nếp sống văn minh tiến bộ
  3. Phối hợp hành động và hỗ trợ cho các phong trào dân tộc – dân chủ của Việt Nam ở trong và ngoài nước

Nhờ vậy, Đông Kinh Nghĩa Thục đã tạo nên một bão táp trong tư tưởng và hành động của sĩ phu đương thời. Học sinh dồn dập đến trường và các trí thức uyên bác được tập hợp lại, cùng nhau giảng dạy, viết giáo trình, tổ chức hội thảo, diễn thuyết, cổ động từ nơi này qua nơi khác… Phong trào mang tính cách mạng rầm rộ về văn hoá và tư tưởng.

Về TƯ TƯỞNG phong trào đổi mới cả 3 mặt: mặt giáo dục văn hoá, mặt xã hội và mặt kinh tế.

  1. Mặt giáo dục và văn hoá: cổ vũ cho xoá bỏ ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng phong kiến, đặc biệt của Khổng giáo, coi đó là kẻ thù của tiến bộ và văn minh. Các bài văn thơ như “Điếu hủ nho”, “Tế sống thầy đồ hủ”… đả kích, chế giễu nhà Nho cổ hủ, thể hiện thái độ dứt khoát với tác hại của Nho giáo với việc đổi mới văn hoá, tiếp thu kiến thức mới của thời đại; Đông Kinh Nghĩa Thục đòi hỏi đổi mới giáo dục, đào tạo những con người có suy nghĩ sáng tạo, tự lập chứ không phải là chép sách, thuộc lời bề trên hay di độc đời xưa sót lại…
  2. Mặt xã hội: phê phán mạnh mẽ mọi phong tục tập quán cũ kỹ, sai lầm, kiên quyết gạt bỏ những thói xấu không hợp với văn minh, tiến bộ.
  3. Mặt kinh tế: hoá dân là nhằm làm cho nước mạnh (cường quốc) cho nên dân phải giàu, phải biết kinh doanh, sản xuất và trao đổi. Các cụ nên tính cấp thiết của nền kinh tế hàng hoá và đòi hỏi những người đáp ứng các vai trò của nền kinh tế ấy, đặc biệt là ý thức dân chủ và luật pháp; lại có đạo đức trong hoạt động kinh doanh.

CÁC SÁCH VỞ GIẢNG DẠY CỦA “ĐÔNG KINH NGHĨA THỤC”:

Mặc dù bị thất lạc nhưng GS. Chương Thâu đã sưu tầm và dịch lại đầy đủ các cuốn sách của Đông Kinh Nghĩa Thục và xuất bản trong Bộ sách 2 tập Đông Kinh Nghĩa Thục và Văn thơ Đông Kinh Nghĩa Thục, 2010:

1. Hệ thống sách giáo khoa:

a. Sách chữ Hán: 7 cuốn do Đông Kinh Nghĩa Thục ban hành, 2 cuốn của Phan Bội Châu do Đông Kinh Nghĩa Thục ấn hành

i.Văn Minh Tân Học Sách

ii.Tân Đính Quốc Dân Độc Bản (2 tập)

iii.Cải lương Mông học Quốc sử Giáo Khoa Thư (SGK Lịch sử nước nhà)

iv.Nam quốc vĩ nhân truyện (Chuyện vĩ nhân nước Nam)

v.Nam quốc giai sự (Chuyện hay nước Nam)

vi.Tân đính Luân lý Giáo khoa thư (Sách giáo khoa Luân lý)

vii.Tân đính Nam quốc địa dư giáo khoa thư (Sách giáo khoa Địa dư nước Nam)

viii.Lịch sử mất nước Việt Nam (Việt Nam Vong quốc sử, Phan Bội Châu)

ix.Hải ngoại huyết thư (Sách viết bằng máu từ nước ngoài gửi về, Phan Bội Châu)

b. Sách chữ Quốc ngữ: 1 cuốn do Đông Kinh Nghĩa Thục ấn hành, 3 cuốn của Lương Văn Can, Phan Châu Trinh, Nguyễn Thượng Hiền

i.Tối tân Quốc văn tập đọc: Quốc văn tập đọc (bản mới nhất): bài hát yêu nước, bài hát mẹ khuyên con, bài hát vợ khuyên chồng, bài hát răn người ăn thuốc phiện, bài hát răn người uống rượu, bài hát răn người đánh bạc, bài hát răn người mê gái…)

ii.Đại Việt địa dư (Ca lục bát, Lương Văn Can)

iii.Tỉnh quốc hồn ca (Phan Châu Trinh)

iv.Hợp quần doanh sinh thuyết (Thuyết về hợp đoàn thể để mưu sinh, Nguyễn Thượng Hiền)

2. Một số Thơ – Văn: gồm những bài thơ được phổ biến ở Đông Kinh Nghĩa Thục và phong trào Nghĩa Thục như những bài của Phạm Tư Trực, Dương Bá Trạc, Nguyễn Phan Lãng, Đào Nguyên Phổ, Phan Bội Châu

  1. Gọi hồn quốc dân (Phan Bội Châu)
  2. Kính quốc nhân (Phan Bội Châu)
  3. Đề tỉnh quốc dân (Á Tế Á Ca, Phan Bội Châu)
  4. Nam Quốc Lịch sử (Phạm Tư Trực)
  5. Khuyến Thanh Niên (Phạm Tư Trực)
  6. Gánh lấy việc đời (Phạm Tư Trực)
  7. Thiết tiền ca (Bài ca tiền sắt, Nguyễn Phan Lãng)
  8. Cần phải học đúng (Nguyễn Phan Lãng)
  9. Vì sao dân đói? (Dương Bá Trạc)
  10. Việt sử toát yếu (Đào Nguyên Phổ)
  11. Quốc sử mông học tứ tự (Đào Nguyên Phổ)
  12. Ấu học Hán tự tân thư (Đào Nguyên Phổ)
  13. Vô đề (Trần Hữu Thưởng)
  14. Kêu gọi học Quốc ngữ (Trương Ngọc Trác)

3. Thơ ca của các tác giả khuyết danh như các bài: Việt Nam vong quốc nô phú, Tà khí ca, Tình phu phụ, Gọi tỉnh giấc mê và Đông Kinh Nghĩa Thục.

  1. Bài ca cổ động
  2. Tình phu phụ
  3. Nhắn chị em bạn gái
  4. Gọi tỉnh giấc mê
  5. Việt Nam vong quốc nô (Tà khí ca – Bài ca của người Việt Nam mất nước làm nô lệ)
  6. Tối tân thời hài tà khí ca (Hài hước thờ sự rất mới – Tà khí ca)
  7. Vè Đông Kinh Nghĩa Thục
Nguồn:
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Đường lối giáo dục cứu nước của Đông Kinh Nghĩa Thục

    23/09/2018Nguyễn Hải HoànhGiáo dục cứu nước (GDCN) là lựa chọn quan trọng nhất của các sĩ phu sáng lập Đông Kinh Nghĩa Thục (ĐKNT) khi họ quyết định đường lối đấu tranh giải phóng nước nhà của tổ chức cách mạng này. Trước đó, tất cả các cuộc đấu tranh chống Pháp đều theo đường lối bạo động vũ trang.
  • Đông Kinh Nghĩa thục: Học Nhật Bản chấn hưng đất nước

    26/07/2017Mai ThụcNhân ngày Nhà giáo Việt Nam năm nay, Trung tâm Văn Miếu Quốc tử Giám và Trung tâm Minh Triết Việt đã Tưởng niệm 100 năm các nhà giáo Đông Kinh Nghĩa thục. Họ là những sĩ phu yêu nước thắp sáng tư tưởng Chấn hưng - Duy Tân - Dân tộc, là những bậc thầy góp sức đặt nền móng xây dựng một triết lý giáo dục Tự lập, tự nguyện, học Tinh Hoa dân tộc và thế giới để dạy nên những con người Việt Nam hiện đại...
  • Nhìn lại phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục

    05/07/2017Nguyễn Trọng TínBỏ lối học từ chương khoa cử, tập trung cho thường thức và thực nghiệm, dạy cả tiếng Việt, Pháp và Hán văn. Chủ trương này lại xuất phát từ tầng lớp nho gia cuối cùng của Việt Nam. Không chỉ thế, chấn hưng công thương, khai mỏ, lập đồn điền, cắt tóc, xuất dương du học… cũng là chủ trương của họ. Dù chỉ tồn tại trong 9 tháng (5.1907 – 1.1908), nhưng trường Đông Kinh Nghĩa Thục thực sự là đỉnh cao của cuộc cách mạng xã hội to lớn đầu thế kỷ 20 có tên là Duy Tân
  • Đọc lại văn thơ Đông Kinh nghĩa thục

    02/03/2017Nguyên AnTrong kho tàng văn chương - văn hoá Việt Nam mấy trăm năm nay, có lẽ không có một nhóm tác giả, một tao đàn, một phong trào nào tồn tại ngắn ngủi mà lại có tiếng vang tốt đẹp, lâu dài như phong trào Đông Kinh nghĩa thục.
  • Văn minh tân học sách - Cương lĩnh hành động của Đông Kinh Nghĩa Thục

    20/11/2015Chương ThâuTrước đây, trong công trình nghiên cứu VĂN THƠ CÁCH MẠNG VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỶ XX (Nxb Văn hóa, Hà Nội 1961) Giáo sư Đặng Thai Mai có viết: “Những thi ca do Đông Kinh Nghĩa Thục phát động và phổ biến có một ý nghĩa rất quan trọng...
  • Đông Kinh Nghĩa Thục, thử nhìn từ một góc độ khác

    02/07/2015Nguyên NgọcCó một tư liệu có lẽ có thể cung cấp cho chúng ta một câu trả lời độc đáo và thuyết phục, hoặc ít nhất, một gợi ý rất đáng để tiếp tục suy ngẫm, không chỉ để hiểu một quá khứ lịch sử quan trọng, mà còn có thể giúp ta suy nghĩ về những vấn đề đang đặt ra trong phát triển của chính chúng ta hôm nay...
  • Một thiếu sót trong văn học sử Việt Nam: Đông Kinh Nghĩa Thục

    16/06/2015Nhà văn Thiếu Sơn (1908-1978)Văn học sử Việt Nam có nhiều biến cố quan trọng. Chữ Nôm xuất hiện là một biến cố quan trọng. Chữ quốc ngữ ra đời cũng là một biến cố quan trọng... Như thế cũng là bỏ một biến cố quan trọng là phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục xuất phát năm 1907...
  • Đông Kinh Nghĩa thục và những điều kiện Hiện đại hoá

    21/05/2015Nhà nghiên cứu giáo dục Phạm ToànTự do này, độc lập này mà đồng bào ta vừa giành lại, chúng ta phải gìn giữ trong lĩnh vực tinh thần. Các dân tộc trường tồn chính là nhờ có thành tựu nghệ thuật và khoa học. Chúng ta cần dõng dạc và hào hùng tự khẳng định mình trong tư cách một dân tộc. Đó là lời dặn dò của cụ Nguyễn Hữu Cầu – suy ra cũng là những lời dặn dò Đông Kinh Nghĩa thục...
  • 100 năm Đông Kinh Nghĩa Thục: Trong cái nhìn hôm nay

    21/10/2011Cái nhìn của một số trí thức thời nay về phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục. Ngẫm chuyện xưa để nói chuyện nay - con đường phát triển dân tộc...
  • xem toàn bộ