Việt Nam Veterans Memorial: Công trình tượng đài gây tranh luận nhất nước Mỹ

12:34 CH @ Thứ Sáu - 29 Tháng Tư, 2016

Đài tưởng niệm cựu chiến binh Việt Nam (Vietnam Veterans Memorial) có lịch sử hình thành và xây dựng khá độc đáo. Sau chiến tranh Việt Nam, cựu binh Mỹ cảm thấy tủi nhục và bất bình khi nhìn thấy bạn bè đã hy sinh ở Việt Nam bị lãng quên. Họ mong muốn làm cái gì đó để nhắc nước Mỹ nhớ đến những người lính này. Dần dần, ý tưởng xây một tượng đài để tưởng niệm tất cả những người lính Mỹ đã bỏ mạng hoặc mất tích ở Việt Nam hình thành. Họ thành lập một tổ chức nhằm mục đích quyên góp tiền bạc và thành công thu được hàng triệu đô la.

Năm 1980, họ công bố cuộc thi toàn quốc nhằm chọn bản thiết kế đẹp nhất, có ý nghĩa nhất cho tượng đài. Tám nhà kiến trúc, điêu khắc và một nhà phê bình mỹ thuật nổi tiếng được mời làm ban giám khảo. Và trong số trên 1.400 phương án dự tranh, ban giám khảo đã chọn mẫu thiết kế của một cô sinh viên Mỹ gốc Hoa 21 tuổi, lúc ấy đang học kiến trúc ở Đại Học Tổng hợp Yale, tiểu bang Connecticut.

30 năm đã trôi qua, vậy mà như vẫn còn âm vang nơi đây sóng gió dư luận Mỹ một thời nổi lên chung quanh giải thưởng cuộc thi thiết kế tượng đài. Vào đầu những năm 1980, ở đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh dưới thời Tổng thống bảo thủ Reagan, khi vết thương chiến tranh Việt Nam còn chưa lành và trong sự chia rẽ sâu sắc nước Mỹ còn chưa dứt thì ý tưởng thiết kế tượng đài độc đáo và táo bạo của Maya Lin như đổ thêm dầu vào lửa, gây ra cuộc tranh luận gay gắt kéo dài suốt cả chục năm.

Ý kiến về sự lựa chọn này rất khác nhau:

- Một bên, hội đồng giám khảo và những người ủng hộ khẳng định phương án của Maya Lin đã “nói lên hết ý nghĩa cuộc chiến tranh Việt Nam, không vinh quang và đã từng gây chia rẽ nước Mỹ, một nơi để nhân dân Mỹ suy ngẫm và tưởng niệm chứ không phải là một sự vinh danh chiến thắng”. Bên kia, những người phản đối lại cho rằng tượng đài với hai cánh đá đen đi vào lòng đất, không có điêu khắc hình tượng và cột cờ… trông giống như một “mộ bia khổng lồ”, “một vết cắt màu đen nhục nhã” chỉ làm tổn thương danh dự nước Mỹ!

Trước sức ép của dư luận cả nước, chính quyền Mỹ đã phải cử ra một uỷ ban nghệ thuật để thẩm định lại phương án. Tuy vậy, phương án vẫn được thông qua vì nhiều người cho rằng nó có ý nghĩa, giản dị, rất đẹp và hài hoà với cảnh quan xung quanh. Nhưng không ít người khác lại nghĩ rằng nó chưa có sức thuyết phục và quá trừu tượng. cuối cùng, để dung hoà, người ta xây dựng thêm một nhóm tượng ba người lính và một nhóm tượng nữ y tác khác bên cạnh.

Tượng đài được khánh thành vào năm 1982 là một bức tường đá cắm sâu vào lòng đất, tạo thành một chữ V góc tù, hàm ý chữ cái đầu của hai từ Việt Nam. Một cánh của chữ V ấy chỉ về phía nhà tưởng niệm tổng thống đầu tiên, cha đẻ của nền cộng hoà Mỹ George Washington, cánh kia- nhà tưởng niệm tổng thống giải phóng nô lệ da đen Abraham Lincohn. Tổng chiều dài bức tường đá này là 76m, được xây bằng đá cẩm thạch đen lấy từ Ấn Độ. Càng đi xuống, bức tường đá càng lớn dần, tạo cảm giác như đang mọc lên trước mắt bạn. Khắc trên tường đá này là tên của 58.196 người lính Mỹ bỏ mạng hoặc mất tích trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam. Các tên được khắc theo thứ tự ngày hy sinh. Hai đầu bức tường là hai chiếc bàn nhỏ có mái che với hai cuốn sách dày ghi rõ tên, đơn vị, ngày mất và vị trí từng người trên tường để người thân, bạn bè dễ tìm kiếm.


Tượng đài nhìn từ trên cao

Công trình được đánh giá là đã đạt “đỉnh cao nghệ thuật tượng đài của Mỹ trong thế kỷ XX” cũng như trở thành một “biểu tượng cho cả sự đoàn kết và cứu rỗi ”. Một nhà phê bình nghệ thuật còn nhận xét sâu sắc hơn: “Chưa bao giờ có một bức tường- một kết cấu để chia cắt- lại làm được nhiều cho sự đoàn kết đến như vậy!”.

Đến nay, Đài tưởng niệm cựu chiến binh Việt Nam đã trở thành một trong những nơi được thăm viếng nhiều nhất ở thủ đô Washington. Hàng năm, có hơn 4 triệu lượt người tham quan khu tượng đài, một con số kỷ lục cho một khu tưởng niệm.

Tượng đài như một minh chứng về nỗi đau và sai lầm của nước Mỹ. Hầu như bất kỳ lúc nào trong ngày bạn cũng thấy nhiều người đứng cạnh bức tường đá khổng lồ này. Họ trầm tư nhìn dòng chữ ghi tên người thân hoặc bạn bè mình. Một số lẩm bẩm đọc thành tiếng, hoặc lấy tờ giấy mỏng áp lên tường đá rồi dùng bút chì cà lên, cho đến lúc dòng chữ hiện trên mặt giấy. Nhiều người khi về để lại bên chân bức tường một bông hoa nhỏ, bài thơ, bức thư hay tấm ảnh. Cũng có người để lại huân chương, chiếc ủng nhà binh, chai rượu uống dở với hai chiếc cốc, hoặc một mẩu bánh sinh nhật…Sau mỗi ngày, nhân viên cơ quan trông coi công viên và tượng đài thu thập những vật kỷ niệm này vào chỗ riêng và giữ gìn cẩn thận. Người ta cho biết đến nay đã có hơn 30.000 vật như thế, và rằng cách đây không lâu một cuốn sách dày đã được xuất bản nói về chúng, gọi là “Vật tế lễ bên Bức tường” (Offerings at the Wall).

Trong số hàng ngàn bài thơ văn về tượng đài, có một bài bằng tiếng Anh mang tên Việt ở bức tường Việt Nam của Dương Tường, một nhà thơ cựu chiến binh Việt:

Bởi lẽ mình với cậu
Chưa hề biết nhau
Nên mình đến
Bởi lẽ cậu bỏ lại mẹ cha
Cùng người, vị hôn thê
Và mình cũng từng giã biệt
Vợ con
Nên mình đến
Bởi lẽ tình yêu mạnh hơn
Thù hận
Và có thể bắc cầu qua mọi
Đại dương
Nên mình đến
Bởi lẽ cậu không về
Còn mình đã có ngày trở lại
Nên mình đến.

(Bản dịch của chính tác giả).

Nguồn:
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Bản chất của chiến tranh và hòa bình

    02/05/2019Dr. Motimer J. AdlerGiống như hầu hết mọi người, tôi cũng hoang mang trước tình trạng căng thẳng và khủng hoảng quốc tế hiện nay. Chúng ta không có vẻ đang có chiến tranh mà chúng ta cũng không có vẻ gì là đang có hòa bình. “Chiến tranh” là gì? Đây đang là thời chiến tranh hay thời hòa bình? Liệu “bình an dưới thế” có là một khả năng hiện thực cho loài người?
  • Chấp nhận cái khác biệt để hòa hợp, hòa giải

    01/05/2019Ly Lam"Tôi hình dung nước ta trước năm 1975 giống như một ngôi nhà lớn, dột lỗ chỗ khắp nơi, khiến nhiều người sống trong đó bị dột. Những người trong nhà chia làm hai nhóm, một bên đòi phá nhà đi để xây cái mới, bên kia cho rằng "không cần, dột chỗ nào thì che chỗ đó lại là được rồi".
  • Quan hệ Việt - Mỹ từ chiến tranh tới bình thường hóa

    28/04/2016Đoan TrangỞ những ngày đầu của Việt Nam thống nhất, lệnh cấm vận của Mỹ đã phong tỏa mọi quan hệ quốc tế của Việt Nam. Nhưng cũng trong giai đoạn khó khăn đó, mầm hòa hợp với thế giới vẫn được ươm bởi những người Mỹ và cả những người Việt từ bên ngoài.
  • Lịch sử và chiến tranh

    30/04/2014Nguyễn Hiến Lê dịchChiến tranh là một trong những sự thực lịch sử thời nào cũng xảy ra, khi loài người bắt đầu văn minh nó đã không bớt, mà khi chế độ dân chủ xuất hiện, nó cũng không giảm. Trong 3421 năm gần đây chỉ có 268 năm là không có chiến tranh. Chúng ta đã chấp nhận rằng chiến tranh là hình thức phát triển nhất của sự ganh đua, sự đào thải tự nhiên...
  • Loài người - Chiến tranh & Nỗi niềm

    05/05/2010Nguyễn Tất ThịnhChúng ta từng học, từng biết qua lịch sử hay rất nhiều các cuốn tiểu thuyết về chiến tranh xưa nay…Vậy thực ra Tại sao Loài người lại có chiến tranh và luôn có nguy cơ xảy ra điều đó đến mức các chính khách – xưa Napoleon, nay như Putin, Hồ Cẩm Đào từng phát biểu…và cũng là học thuyết của rất nhiều nước…rằng : muốn Hòa Bình phải chuẩn bị kĩ cho chiến tranh.
  • Đấu pháp chiến lược kết thúc chiến tranh có một không hai

    30/04/2010Merle L. PribenowVào mùa xuân năm 1975, Quân đội nhân dân Việt Nam đối diện với vấn nạn thiếu đạn dược nghiêm trọng, trong khi Quân đội Việt Nam Cộng hòa của chính quyền Sài Gòn “không hề là hổ giấy”. Merle L. Pribbenow, cựu nhân viên CIA về Đông Dương, nhận định như vậy về tình hình hai bên trong một bài nghiên cứu chi tiết có tựa đề: “Tổng tiến công Mùa Xuân 1975: Đấu pháp chiến lược kết thúc chiến tranh có một không hai”.
  • Những bài học chiến tranh

    28/04/20108.000 tấn bom Mỹ ném xuống Miền Bắc Việt Nam, giết hại gần 1 triệu người, cuộc chiến của Mỹ tại Việt Nam thật thảm khốc và ác liệt, biết bao người con ra đi không trở về, biết bao ngôi làng bị tàn phá và biết bao trẻ em sinh ra bị dị tật… Tuy chiến tranh đã qua đi, và chúng ta cần từng bước khắc phục những hậu quả, hàn gắn những vết thương lòng và xây dựng Việt Nam anh dũng năm xưa thành Việt Nam phát triển trong tương lai.
  • Chiến tranh và phản chiến

    03/08/2009Tháng 4, tháng 5 - tháng của mùa hạ rực lửa - lửa thiên nhiên và với Việt nam là lửa của những trận chiến lớn: tháng 4-1968 chiến dịch Khe Sanh, 30-4-1975 Tổng tiến công đại thắng Sài Gòn (tp.HCM), 7-5-1954 chiến thắng Điện Biên Phủ, 9-5-1945 kết thúc những tháng năm ác liệt của Chiến tranh thế giới thứ hai. Nhân dịp thời gian của những chiến dịch lớn này, chúngta.com muốn bàn về một đề tài của mọi con người, mọi dân tộc, là vấn đề sống còn của nhân loại. Thiết nghĩ đề tài này luôn nóng hổi tính thời sự với chúng ta, bởi vì: muốn sống hòa bình phải biết nhận diện và xa rời chiến tranh...
  • Chiến tranh - Hệ quả & hệ lụy

    18/04/2009Nguyễn Tất ThịnhXã hội loài người liên miên trong thế kỉ nào cũng có ít nhất vài cuộc chiến tranh với bên trong hay bên ngoài, qui mô lớn hay nhỏ… như là một định mệnh của xã hội Loài người vậy!
  • Có xóa bỏ chiến tranh được không?

    03/08/2006Các nhà tư tưởng lớn trong quá khứ đã cho chúng ta vài ýtưởng về việc ngăn chặn chiến tranh. Một vài người trong số đótin rằng có thể xóa bỏ chiến tranh bằng một chính quyền toàncầu, điều đó yêu cầu việc từ bỏ phần nào chủ quyền quốc gia. Theohọ, cần có những định chế mới chứ không phải sự biến cải tinhthần của con người. ...
  • "Cơn sốt” nhật ký chiến tranh

    07/09/2005Thành công vang dội của "Mãi mãi tuổi hai mươi” và “Nhật ký Đặng Thùy Trâm” là hiện tượng chưa có tiền lệ trên thị trường sách, các phương tiện truyền thông, cả trong tâm tưởng độc giả và toàn xã hội, nhất là lớp trẻ. Một số học giả đã đưa ra những kiến giải về “cơn sốt” này...
  • xem toàn bộ