Dịch lời bài hát rất khó

05:32 CH @ Thứ Năm - 26 Tháng Chín, 2019
Dịch lời bài hát khó hơn dịch dịch thơ vì phải “gò” số từ cho khớp với số nốt. Thiếu thì phải thêm vào mà thừa thì phải gọt bớt đi. Vì vậy bản dịch lời bài hát thường thoáng hơn bản dịch text thông thường.
.
Tôi xin lấy bản dịch bài Chiều ngoại ô Mátxcơvacủa ông Vương Thịnh (1934-2010), nguyên Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế - Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch làm ví dụ.
.
Clip nhạc bài hát Nga "Подмосковные вечера"
..
.
1. Не слышны в саду даже шорохи,
Всё здесь замерло до утра.
Если б знали вы, как мне дороги
Подмосковные вечера,
.
Nghĩa:
Trong vườn không nghe thấy tiếng rì rào
Tất cả chết lặng cho đến sáng (hôm sau)
Nếu như bạn biết được tôi yêu quý dường nào
Những chiều ngoại ô Mátxcơva
.
Lời Việt do Vương Thịnh dịch:
Chiều thanh vắng là đây âm thầm gió rì rào
Rừng cây chim muông lắng suốt canh thâu
Hỡi em! Thấu chăng tình bao lời ca trìu mến
Mátxcơva trong chiều vắng thanh bình.
.
Thầy giáo Vũ Thế Khôi dịch:
Rừng dương đứng lặng im không một tiếng rì rào,
Màn đêm đang buông xuống im ắng sao!
Bạn ơi biết chăng là
Chiều ngoại ô Matxcơva
Với tôi sâu nặng tình nghĩa nhường nào!
.
Bình:
Dịch giả buộc phải thay chữ “vườn cây” thành “rừng cây chim muông”, “chiều ngoại ô Mátxcơva” thành “bao lời ca trìu mến, chiều vắng thanh bình” để lời khớp với nốt nhạc.
.

Thành phố Mátxcơva
.
2. Речка движется и не движется,
Вся из лунного серебра.
Песня слышится и не слышится
В эти тихие вечера,
Песня слышится и не слышится
В эти тихие вечера.
.
Nghĩa:
Dòng sông vừa trôi vừa không trôi
Như làm từ bạc (của) trăng
Bài ca nghe thấy vừa không nghe thấy
Vào những chiều thanh bình này.
.
Lời Việt do Vương Thịnh dịch:
Dòng sông nước nhẹ trôi xuôi về phía chân trời
Màn đêm lung linh sáng ánh trăng soi
Vợi xa thoáng đưa lời đây bài ca đầm ấm
Mátxcơva chứa chan vui trong chiều vắng yêu đời
.
Thầy giáo Vũ Thế Khôi dịch:
Dòng sông vẫn cuộn trôi hay dừng bước lững lờ,
Bàng bạc trăng suông chiếu sáng đôi bờ.
Vẳng trong gió mơ hồ
Lời tình ca tha thiết,
Tiếng ngân xa đêm hè lặng như tờ.
.
Bình:
⁃ Khái niệm “chiều” trong tiếng Việt không giống trong tiếng Nga. Chúng ta coi chiều là khoảng thời gian sau buổi trưa đến khi mặt trời lặn, người Nga lại coi chiều là từ khi mặt trời lặn cho tới lúc đi ngủ. Vì thế dịch giả Vương Thịnh dịch “đêm” là đúng.
⁃ Dịch giả rất tài khi tái hiện được cái huyền ảo, mơ hồ của cảnh quan: dòng sông chảy hay không chảy, bài hát nghe thấy được hay không nghe thấy được...
⁃ Hàn Mạc Tử viết trước khi bài hát này ra đời “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó?” là có cùng một tứ sông trăng.
.
3. Что ж ты милая смотришь искоса,
Низко голову наклоня?
Трудно высказать и не высказать
Всё, что на сердце у меня,
.
Nghĩa:
Em yêu, sao em ngước nhìn
Đầu cúi thấp?
Thật khó nói ra và không nói ra
Những gì trong tim anh
.
Lời Việt do Vương Thịnh dịch:
Kìa em ngước nhìn ai đôi màu mắt nâu huyền
Dường như bao lưu luyến mối tơ duyên
Sao không nói nên lời, trong lòng anh nàng hỡi
Muốn chia em chung ngàn nỗi tâm tình
.
Thầy giáo Vũ Thế Khôi dịch:
Này em gái người Nga, sao lặng lẽ mơ màng?
Nhìn nghiêng nghiêng mái tóc óng tơ vàng.
Làm anh xốn xang lòng,
Ngập ngừng không lời nói,
Nói chi đây khi lòng chứa chan tình!
.
Bình:
⁃ Khổ thơ này tác giả lặp lại cách nói “vừa nọ vừa kia” để diễn tả sự xao xuyến của con người trước cảnh quan nửa hư nửa thực “không nói nên lời, trong lòng anh nàng hỡi
⁃ Một lần nữa dịch giả phải bịa ra rất nhiều từ một cách thành công.
.
.
4. А рассвет уже всё заметнее,
Так, пожалуйста, будь добра,
Не забудь и ты эти летние
Подмосковные вечера,
.
Nghĩa:
Bình minh rõ nét dần
Xin em hãy làm ơn
Đừng quên những chiều mùa hè này
Những chiều ngoại ô Mátxcơva
.
Lời Việt do Vương Thịnh dịch:

Vừng đông chiếu tràn lan, mây dần sáng sương tàn
Cầm tay nhau em nhé ta vui lên
Hỡi em nhớ chăng mình đêm hè bao đầm ấm
Matxcơva trong chiều vắng thanh bình
Hỡi em nhớ chăng mình đêm hè bao đầm ấm
Mátxcơva trong chiều vắng thanh bình...
.
Thầy giáo Vũ Thế Khôi dịch:

Bình minh sắp bừng lên: chân trời đã nhuốm hồng,

Người anh thương yêu ơi!
Xin ghi lòng/Xin chớ quên... từng giây phúttâm đồng/êm đềm
Bên rừng dương thanh vắng
Matxcơva đêm hè xuốngthanh bình/bình yên.

Bình:
⁃ Ở khổ cuối này dịch giả bịa rất nhiều nhưng bịa rất tài!
Tôi muốn nói dịch lời bài hát rất khó, khác với dịch tài liệu khoa học, chính trị, công nghệ, rất khác với dịch văn học, càng khác với dịch thơ.
.
Và tôi muốn cảm ơn bậc tiền bối Vương Thịnh đã cho nhiều thế hệ người Việt yêu bài hát Chiều ngoại ô Mátxcơva một bản dịch ca từ tuyệt vời!

.

Clip tiếng Việt bài hát do nghệ sĩ opera Việt Dung biểu diễn:

.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • 10 bài hát Nga về cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại

    05/05/2020Bùi Quang MInhXin mời các bạn thưởng thức 10 bài hát Nga về chiến tranh vệ quốc vĩ đại quen thuộc của nhân dân Liên Xô trước đây và nhân dân Nga ngày nay...
  • Bài hát "Ôi, những con đường"

    08/05/2019Nhân ngày kỷ niệm chiến thắng Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại của Liên Xô nhớ đến những người đã đổ máu vì đất nước: "Эх, дороги" tạm dịch "Ôi những con đường" là một bài hát như vậy,...
  • Bài hát Nga "Trận đánh cuối cùng" (Последний Бой)

    01/05/2019Nguyễn Văn Minh”Vì tổ quốc hy sinh, đừng đắn đo chi hỡi người đồng chí.
    Để chết cho quê hương, trong vinh quang có gì sợ hãi đâu.”...
  • Bài hát "Từ biệt em gái Slavơ"

    26/02/2019Nguyễn Văn MinhGiống như một truyền thuyết được lưu truyền qua sách vở từ đời này qua đời khác rằng tại cuộc diễu binh này có sử dụng bản hành khúc “Прощание славянки” “Lời tạm biệt của cô gái Slavơ”.
    Mãi sau này vào ngày 10 tháng 2 năm 2004 trên tờ báo "Buổi chiều Matxcơva" № 25 nhà thơ Vladimir Lazarev đã cho đăng lời bài hát của mình...
  • Bài hát Đại Bàng Con

    26/01/2019"Đại bàng con" là một bài hát Nga có lời Việt mà thanh thiếu niên Việt Nam xưa kia hay hát và mang nhiều cảm xúc cho các thế hệ...
  • Bài hát Nga "Hỡi các ngài sĩ quan"

    07/01/2019Mời các bạn nghe giọng hát của ca sĩ được nhiều người yêu thích đó là Oleg Gazmanov với bài hát “ГОСПОДА ОФИЦЕРЫ- HỠI CÁC NGÀI SĨ QUAN”...
  • Bài hát Đôi Bờ và cuộc đời thật của tác giả lời của bài hát

    25/06/2018Nam NguyễnGrigory Pozhenyan ngồi một mình trong căn hộ rộng rãi. Ông ngẫm nghĩ về cuộc đời, về đất nước. Ông là một nhà thơ, nhà văn lớn của nước Nga...
  • Bài hát "Người Italia" - "L'Italiano"

    31/12/2017Một bài hát hay về con người Ý nhắc đến hành động của một người Ý thực sự. Lời ca có chút buồn tiếc trước những đổi thay của nước Ý và nỗi lo rằng Thượng Đế sẽ bỏ quên con người...
  • Bài hát tiên tri của ABBA

    31/12/2017Ngô Tự LậpVẻ đẹp lộng lẫy thoáng u buồn của giai điệu cũng như cách phối âm tài tình, rất giản dị mà tao nhã, của ABBA chẳng cần bất cứ lời ngợi ca nào để đến với tâm hồn người yêu nhạc. Thế nhưng có một điều thú vị khác, một thông điệp quan trọng khác, trong bài hát bất hủ này khiến tôi từ lâu muốn chia sẻ cùng bạn đọc. Đó là tính tiên tri lạ lùng của nó.
  • Bài hát Người Thầy

    19/11/2014Người thầy trong bài hát của nhạc sĩ Nguyễn Nhất Huy thật bao dung. Ông vượt qua bao gian khó, nhọc nhằn, luôn nặng lòng với cuộc sống, với những gương mặt học trò đã được bàn tay ông nâng niu, dìu dắt...
  • Bài hát “Tiếng nói thế hệ trẻ”

    22/06/2011Tôi phải đi ngay bây giờ,
    Trường Sa, Hoàng Sa là của chúng ta
    Của tuổi thơ nghe bà kể chuyện
    năm mươi đứa con theo cha xuống biển
    Của mòn vẹt ghế nhà trường thư cho các anh lính canh giữ đảo,
    của những chuyến tàu chao chát yêu thương theo con sóng,
    của niềm tự hào biển bạc, của cong oằn gánh hình chữ S...
  • Bài hát truyền thống của thanh niên - “Tự nguyện”

    10/05/2011Bùi Quang Minh“Nếu là chim tôi sẽ làm loài bồ câu trắng/Nếu là hoa tôi sẽ làm một đóa hướng dương/Nếu là mây tôi sẽ làm một vầng mây ấm/Là người tôi sẽ chết cho quê hương…”. Đây là lời hát của bài hát Tự nguyện...
  • xem toàn bộ