Tết quê

09:25 CH @ Thứ Ba - 01 Tháng Hai, 2011

“Về quê ăn tết” đâu chỉ là khái niệm đi - về mà là cả một quá trình hành hương về với cội nguồn.

Tết Mậu Thìn (1988), bố tôi từ Sài Gòn mang đài cassette về. Cả làng đến xem. Ba lô của bố, ngoài tiền ăn tết, bột mì, quần áo là xoài miền Nam và xà bông tắm. Anh em tôi ngây ngất ngửi cái mùi hỗn hợp kỳ lạ tỏa ra từ chiếc ba lô đường dài của bố, một thứ mùi nồng nàn, bí ẩn và đê mê.

Đêm ấy, tôi ngủ gật trên lưng mẹ, láng máng nghe bố kể chuyện phố xá Sài Gòn, rừng cao su Biên Hòa, phố biển Nha Trang... Trong giấc mơ, tôi vẫn còn ám ảnh tiếng còi tàu vang rền, giục giã sân ga vào một chiều cuối năm. Tiếng còi tàu cho biết bố đã về sau một năm trời “đi Nam” và cả nhà tất tả chèo thuyền qua sông đón bố. Từ đó, trong tiềm thức của tôi, tết có mối liên hệ đặc biệt với Sài Gòn. Nói đến tết là nói đến Sài Gòn. Mong tết, thực chất là mong ánh sáng của Sài Gòn hoa lệ.

Khi tôi chuẩn bị lên lớp một thì anh cả vào Nam lập nghiệp. Anh viết thư về kể chuyện những miền đất lạ. Anh trở thành cầu nối giữa chúng tôi - thế giới nông thôn với Sài Gòn phồn hoa. Cứ độ tháng 10 Âm lịch trở đi, khi mẹ xới đất làm vụ cải tết thì chúng tôi dở lịch ra đếm ngược từng ngày. Từ giữa tháng Chạp thì cả nhà bắt đầu nhấp nhổm. Cuối cùng anh cũng về: rắn rỏi, phong trần và thoảng mùi phố thị. Anh cho mẹ tiền sắm tết, mua cho mỗi đứa em một đôi giày - món quà ngoài sức tưởng tượng.

Anh về, không thoảng mùi xà bông như bố. Món quà quý nhất, được chờ đợi nhất là những băng pháo, từ pháo tép, pháo hoa, phào đùng… nặng trĩu ba lô (hồi đó chưa cấm pháo như bây giờ). Ngày ấy, pháo là tết, tết là pháo. Pháo là dấu hiệu biểu tỏ “thực lực” gia đình. Người ta mượn pháo để “chơi sang” với làng nước. Anh tôi đưa về ba mâm pháo Sài Gòn, được mọi người trầm trồ là “đặc biệt giá trị” so với pháo Đà Nẵng vẫn bày bán ở chợ quê. Chưa hết, lại còn một quả pháo sáng và một cặp pháo đại. Đúng mười hai giờ đêm, làng tôi đì đùng tiếng pháo. Pháo sáng nhà tôi bắn cao quá ngọn tre, táp sém rặng chuối mẹ mới trồng. Rồi pháo đại nổ, xới tung một hố nhỏ trong vườn. Sáng mồng một, mọi người treo mấy mâm pháo còn lại lên ngọn mít. Pháo nổ to, giòn, khói mù mịt, xác pháo tả tơi khắp ngõ. Tôi căng tai nghe pháo hàng xóm nổ để xem tiếng pháo nhà ai dứt sau cùng. Bây giờ nghĩ lại, thấy may mà đã cấm pháo, bon chen kiểu đó không cháy nhà, phỏng người mới lạ!


Chợ Dâu ở Hà Nội. Ảnh: CTV

Trưa mồng một, chúng tôi đi chơi. Đó là những cuộc chơi đã đời. Tôi trở thành nhân vật trung tâm của nhóm nhờ xúng xính trong giày mới, áo mới và trong niềm kiêu hãnh về độ dài “kỷ lục” của tiếng pháo nhà mình. Bắt chước người lớn, chúng tôi lần lượt ghé thăm từng nhà trong làng. Quên cả ngượng ngùng đời thường, đứa nào cũng cố nói một câu cho chỉn để chúc phúc chủ nhà. Những lúc ấy, thấy mình bỗng lớn. Cuộc chơi kéo dài đến đêm khuya. Người chơi không ăn cũng no và bạ đâu ăn đó. Nhưng hết ngày mồng ba thì cuộc chơi của đám trẻ nông thôn cũng bắt đầu vãn. Tiềm lực hạn hẹp không cho phép người nông thôn kéo dài quãng ăn chơi. Bàn thờ và gian bếp chỉ đẹp và sung túc từ 29 đến mồng ba. Sau đó thì bánh trái, thức ăn được dọn xuống để dùng dần. Sáng mồng bốn, khi một vài nhà bắt đầu ra đồng thì hứng thú đi chơi cũng xẹp. Đi chơi vào thời điểm ấy là một kiểu “phong lưu” quá mức và rất dễ “mang tiếng thế gian”.

Lớn lên, tôi vào thành phố học hành, lập nghiệp. Bước sang tháng Chạp là tranh thủ đi mua quà cáp, lỉnh kỉnh đủ thứ, lo cả chuyện về, chuyện đi, tàu xe gian nan. Cực thân mà lòng cứ rộn ràng tưởng tượng hình ảnh vài ba gia đình xung quanh lại hùn nhau mổ một con heo, mươi nhà chung nhau một con bò, con bê.

Độ 28, 29 tháng Chạp, xóm nào cũng râm ran tiếng kêu của heo, tiếng rống của bò. Chợ quê hàng không nhiều nhưng nhộn nhịp hẳn. Các cô, các mẹ, các chị tất bật với nước mắm, đậu xanh, nếp, măng khô đến lá giong, cây giang chẻ lạt, hương trầm… Từ đầu làng, cuối xóm, tiếng xầm xịch của chày giã làm đủ các loại bánh ong, bánh chưng, bánh dày, bánh trôi… Rồi lại quây quần bên nồi bánh chưng kể chuyện cổ tích, nói chuyện làng, chuyện xã…

Tết quê giờ đã khác xưa. Bây giờ, làng phong quang hơn; con em đi ra nhiều hơn, trong đó có một số người thành đạt nhờ học hành, kinh doanh. Người làng đã có tiền để ăn tết cho thật đàng hoàng. Nhiều người không còn rủ nhau lên núi chặt đào phai nữa. Một chậu quất trĩu quả hay một cành đào Hà Nội tuy đắt nhưng sang hơn nhiều. Hàng xóm đã bớt giã thịt, quây bột làm giò. Bánh chưng gói ít thôi vì gói nhiều e ăn không hết. Bạn bè đến thăm nhà ngồi chưa ấm chỗ đã rủ nhau “đi quán”… Những câu chuyện ồn ào của họ sực mùi phương xa. Rồi cả đám bỗng quay lại miền ký ức: Ê, mày nhớ cái bà Vân mà tụi mình hay hái trộm ổi lúc cận tết không? Bà giờ già trên 70 tuổi rồi… Nhớ hồi nhỏ, cỡ giờ này cả bọn đi chặt lá dong vui nổ trời…

Có ai đó nói tết đang thay đổi. Điều đó là hiển nhiên. Nhưng tết vẫn là tết. Tết có thể được hiện đại hơn do những câu chuyện đẹp về ngày tết trong ký ức tuổi thơ không còn nữa, hoặc do chính chúng ta đã có sự thay đổi quan niệm. Tuy vậy, chắc chắn tết vẫn là dịp để đoàn tụ. “Về quê ăn tết” đâu chỉ là khái niệm đi-về mà là cả một quá trình hành hương về với cội nguồn. Điều đó khiến những người con tha hương luôn thấy chộn rộn mỗi dịp cuối năm.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Mạn đàm tập tục Tết

    22/01/2020Bùi Đức Anh TúNăm nào cũng vậy, sau lễ cúng ông công ông táo, mọi gia đình quét dọn nhà cửa, sắm lễ, treo câu đối, đoàn tụ ăn bữa cơm tất niên để đón năm mới. Tết đến, mọi người chúc nhau mạnh khỏe, may mắn, chúc bạn bè gần xa nhiều tài nhiều lộc.
  • Tết và những giá trị gia đình thời hội nhập

    22/01/2020Trần Thị TrườngXuân đến Tết về không chỉ là ngày, là mùa đón khí mới mà còn là dịp con người tri ân tổ tiên, nguồn cội, biểu tỏ tình yêu thương với gia đình, người thân, bạn bè…
  • Tâm lý ngày Tết

    22/01/2020Phạm QuỳnhNhững dịp để cả một dân tộc được sống cùng nhau trong một tình cảm, một ý tưởng chung, cùng một xúc động tập thể, bao giờ cũng hiếm. Thường đấy phải là những sự kiện quan trọng, có liên quan ngay đến đời sống của cả cộng đồng, mới có thể tạo nên sự đồng nhất như vậy về ý nghĩ và rung cảm của mọi người.
  • Tết Hà Nội thời hội nhập

    15/02/2018Băng SơnTết là ngày đặc biệt nhất trong những ngày đặc biệt của một năm. Theo câu ca dao cổ: “Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ/Cây nêu tràng pháo bánh chưng xanh”, thì ngoại trừ “tràng pháo” theo lệnh của Chính phủ cấm pháo, không còn là thú chơi nữa, không ai đốt pháo nữa, thì các thứ khác vẫn xuất hiện trong ngày tết khắp đó đây, tuy có nhiều thay đổi.
  • Tết – hỡi cô mặc cái yếm xanh…

    24/02/2016Vũ BằngTại sao Tết lại đặt vào ngày cuối và đầu năm âm lịch, mà không đặt vào ngày nào ấm áp như Đoan Ngọ hay Thất Tịch?
  • Tết này có về không?

    16/02/2015Mai LâmTừ hơn một tháng nay câu hỏi ấy đã là câu cửa miệng mỗi khi gặp nhau hay qua telephone thay lời chào hỏi của người Việt trên đất Đức. Sắp Tết rồi, nước Đức mùa này năm nay lạnh quá. Có nơi tới 20, 30 độ dưới không. Cái lạnh giá băng, cái lạnh đến se lòng làm người xa quê càng thêm nhớ về, muốn về lại một quê hương.
  • Tết xưa và nay

    25/01/2012Ngân HuyềnTết như cái bản lề, khép lại một năm này và mở ra một năm khác. Tết là thời điểm đặc biệt mà chỉ trừ những đứa nhỏ, bộ nhớ còn rất nhiều khoảng trống, còn lại phàm những người có ký ức đều bắt đầu hồi tưởng và so sánh: “Tết giờ sao nhạt, chẳng giống ngày xưa!”.
  • Tết này về đi, con gái!

    31/01/2011Biết không con gái? Tết năm ngoái, khi mẹ bạn Nga, mẹ bạn Bích tất tả đun nước, dọn bánh vì bạn con mình đến chơi đông thì mẹ một mình, cầm cái remote TV chuyển hết kênh này đến kênh khác…
  • Nhân ngày Tết độc lập, nghĩ về bản sắc văn hóa dân tộc

    05/09/2010Trung NgônCó lúc, với không ít người, bản sắc văn hóa dân tộc là điều gì đó xa vời, không thiết thực. Cứ như là câu chuyện chung chung của những người khác, của thế hệ khác, sau này. Nhưng bây giờ thì “cuộc xâm lăng văn hóa” đã xộc đến từng vùng quê, gõ cửa từng nhà, gây bao nông nỗi cho những con người, những số phận...
  • Tết của Ký ức và Hiện tại

    08/02/2010Những ngày cuối năm, bên ngoài đang là không khí rét mướt của mùa đông, là những bước đi dồn đuổi của thời gian, là những con đường Hà Nội trải dài trong dòng người chật chội, là những dáng vẻ tất bật, lo toan trên từng gương mặt... Thế nhưng, khi chân vào những ngôi nhà chúng tôi lại cảm thấy lòng mình như chưa bao giờ ấm áp hơn thế.
  • Chuyện phong tục Tết

    19/01/2009Nguyễn Vinh PhúcLễ tết là thuộc về phong tục. Trong phong tục của cả nước có phong tục riêng của từng vùng. Mỗi vùng đóng góp những phong tục của mình vào phong tục chung. Hà Nội cũng vậy, từ xưa để hình thành một vùng “Văn hóa kinh kỳ” cũng có tục đón Tết riêng.
  • Xuân Nam Bắc - Tết Bắc Nam

    19/01/2009Nguyễn Trọng HuấnHơn bảy trăm năm trước, Điều Ngự Giác hoàng Trần Nhân Tông, một chiều, từ đỉnh cao non thiêng Yên Tử, phóng tuệ quang bát nhã nhìn về phương Nam, thấy chân trời nơi cuối đất, ...
  • Tết trong mỗi người

    16/02/2007Phan Triều HảiMùa xuân tuyết tan, cây đâm chồi nảy lộc. Chim hót líu lo. Mặt trời sáng bừng, và trời xanh. Câu này nghe quen, nhưng đó là mùa xuân ở đâu, chứ tôi nay thật sự đã được tận hưởng mùa xuân ở mọi miền đất nước rồi nên mới biết điều lẽ ra không cần đến gần bốn mươi năm để biết, rằng cả nước vào xuân nghĩa là miền Bắc đón những đợt rét tái tê người, miền Trung là những cơn mưa sụt sùi bất tận, còn miền Nam thì nắng như đổ lửa...
  • Ngày Tết nói chuyện về nguồn

    29/01/2006Vũ HạnhNếu nhiều loài sinh vật quay quắt về nguồn như một thôi thúc từ trong sâu thẳm bản năng, thì người về nguồn là biết đi quanh về nẻo tương lai, bởi với con người không chỉ có mỗi nhu cầu tìm về quá khứ như nhiều loài vật, mà quay về ấy là tìm những chất liệu bồi dưỡng cho những chặng đường dài đi tới.
  • xem toàn bộ