Khai trí để cất đầu lên

11:59 SA @ Thứ Năm - 14 Tháng Bảy, 2016

Khai trí không khi nào đủ cho một dân tộc, một quốc gia. Khai trí luôn cần thiết ở từng giai đoạn khác nhau, thời đại khác nhau. Và mỗi lúc, đòi hỏi đó càng gay gắt, càng cấp bách để theo kịp với cái “trí” mà nhân loại đã “khai”, đã đạt tới, đã chiếm lĩnh.

Non thế kỷ trước, thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu hạ bút một câu thấm đẫm nỗi ưu tư của một người đọc sách: “Dân hai lăm triệu ai người lớn/ Nước bốn nghìn năm vẫn trẻ con”. Không như những người kiến văn hẹp hòi, chỉ thấy nước mình là nhất, thi sĩ của núi Tản sông Đà thao thức khi nhìn đất nước không bằng người và câu thơ tưởng chừng như rất bi quan đó lại chứa đựng sự sám hối, sự tỉnh thức và đau đáu một niềm khát vọng muốn vươn lên làm “người lớn” như các quốc gia hùng cường.

Tuy đã vượt qua một giai đoạn dài với sự tích lũy trí tuệ của bao thế hệ suốt gần 70 năm độc lập, nhưng so với các quốc gia thịnh vượng ta vẫn còn tụt hậu. Điều đó không phải là sự hoài nghi mà là hiện thực. Những thành tựu to lớn mà Việt Nam đạt được xét cho cùng là trưởng thành hơn chính mình, nhưng vẫn chưa được bằng người. Dù cố gắng vuốt ve bằng những lý thuyết cao siêu đến mấy, chúng ta cũng không thể thoát ly được hiện thực mà chúng ta đang sống, đó là chưa tạo ra được máy móc công nghệ hiện đại và sản phẩm trí tuệ cao cấp, vẫn phải bán tài nguyên và mồ hôi gia công, nhiều người Việt Nam vẫn xem xuất khẩu lao động như một sinh kế đầy may mắn.

Thế giới vẫn xếp Việt Nam là quốc gia đang phát triển. Chưa phát triển là chưa trưởng thành, chưa là “người lớn”. Trong khi trên thế giới có nhiều nền kinh tế thị trường năng động tạo ra nhiều giá trị cho cộng đồng và làm giàu cho chính quốc gia đó, thì Việt Nam vẫn đang nỗ lực để được công nhận là nền kinh tế thị trường. Để làm người lớn trong thời đại toàn cầu hóa cần phải có cái "trí" tương xứng, cái trí đó phải lớn. Muốn trí lớn cần phải “khai” ở một đẳng cấp khác, một cảnh giới khác, đồng hạng với các nước tiên tiến.

Khai trí lúc này phải quyết liệt, mạnh mẽ và cần nhất là dũng cảm phá bỏ những lối mòn xưa cũ, những thành trì bảo thủ để dành khoảng trống xây dựng các xa lộ và băng thông rộng với tốc độ cao làm kênh tiếp nhận mới. Chỉ riêng về giáo dục - Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế” - được xem là một cuộc cách mạng trong giáo dục. Hy vọng rất nhiều mà lo âu cũng không ít.

Khai trí bằng một cuộc cách mạng giáo dục để có một nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng với nhu cầu phát triển thôi chưa đủ, mà quan trọng hơn là từ đó xây dựng được một thế hệ người Việt Nam có bản lĩnh công dân và trách nhiệm xã hội, có suy nghĩ độc lập, tự chủ, có lòng công chính và tôn trọng sự thật, có tinh thần dân tộc nhưng không xa rời những giá trị chung của nhân loại.

Không có những điều đó thì dù dân mấy mươi triệu cũng không phải là một quốc gia mạnh.

Phan Chu Trinh (1872-1926) từng viết: “Xét lịch sử xưa, dân nào khôn ngoan biết lo tự cường tự lập, mua lấy sự ích lợi chung của mình thì ngày càng bước tới con đường vui vẻ. Còn dân thì ngu dại, cứ ngồi yên mà nhờ trời, mà mong đợi trông cậy ở quan, giao phó tất cả quyền lợi của mình vào trong tay một người hay một chính phủ muốn làm sao thì làm, mà mình không hành động, không bàn luận, không kiểm xét, thì dân ấy phải khốn khổ mọi đường. Anh chị em đồng bào ta đã hiểu thấu các lẽ, thì hãy mau mau góp sức lo toan việc nước, mới mong có ngày cất đầu lên nổi”.

Lo toan việc nước phải bằng cái trí sáng láng.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • “Khai dân trí” phải đi liền với “chấn dân khí”

    05/12/2017Cát Khuê ghiTrước hiện trạng truyền thông mạng đang nhiễu loạn với các thông tin lá cải tràn ngập, soi mói đời tư, gián tiếp và trực tiếp xúc phạm đến con người (loạt bài “Truyền thông: những chuyện không tử tế” Tuổi Trẻ), TS Bùi Văn Nam Sơn chia sẻ thêm với Tuổi Trẻ...
  • Thái độ khác cho khai trí

    05/05/2016Đức HoàngNhững điều mới mẻ sẽ luôn gặp trở lực từ những thói quen tư duy cũ. Người ta phán xét bằng kinh nghiệm, nhưng kinh nghiệm vốn được xây dựng bằng những kiến thức cũ và rất dễ xung đột với cái mới...
  • Dân trí và Dân khí

    22/03/2016Trần Đình HượuTrong giới lãnh đạo và giới hiểu biết ở ta hiện nay thường nói đến “dân trí”, coi đó là một giải pháp cơ bản để giải quyết tình hình. Cách nhìn nhận thực tế và hình dung cách giải quyết tuy khác nhau, nhưng đều xuất phát từ một cơ sở thực tế. Quy trách nhiệm cho “dân trí” và coi chìa khoá để giải quyết khó khăn là “khai dân trí” cũng là chỗ được nhất trí rộng rãi...
  • Khai trí – Sự nghiệp trăm năm cần tiếp nối

    13/01/2016Tiến sĩ Giáp Văn DươngLàm sao để phát triển? Làm sao để vươn lên? Câu trả lời không là gì khác ngoài những điều một nhóm trí thức tinh hoa đã chỉ ra từ hơn một trăm năm về trước: Trước hết cần khai dân trí...
  • Thói hư tật xấu của người Việt: Dân khí bạc nhược, ra vẻ ái quốc, ...

    06/05/2014Vương Trí Nhàn(Phan Chu Trinh, 1906) Nước Nam độ bốn mươi năm nay, vận nước ngày một suy, suốt từ trên đến dưới chỉ biết chuyện lười biếng vui chơi. Pháp chế luật không còn có cái gì ra trò, nhân tài cũng tiêu diệt đi mất cả...
  • Nâng cao dân khí

    25/01/2010Ninh CơTrong lịch sử vẻ vang của dân tộc ta, sức mạnh tinh thần của nhân dân, ở những thời điểm cụ thể, khi được phát huy cao độ, đã trở thành lực lượng vật chất vô song, làm nên những thành tự huy hoàng, trong điều kiện khó khăn tưởng chừng không làm nổi.
  • Dân trí và Dân khí

    03/10/2005GS. Trần Đình HượuHiện nay chứng ta thường nói đến việc nâng cao " dân trí", là một trong những giải pháp cơ bản đế giải quyết những tệ nạn trong xã hội , tình trạng nghèo nàn lạc hậu, khoảng cách ngày càng xa với các nước... Về mặt chiến lược lâu dài thì dân trí là một trong những khâu quan trọng nhất. Còn trước mắt biện pháp tình thế là gì? Dân trí hay dân khí?
  • xem toàn bộ