ChúngTa.com

Tình yêu, đó không phải là một hoạt động duy trì nòi giống, nơi con người đấu tranh để những bộ gen xuất sắc lựa chọn nhau với hi vọng tạo được những thế hệ tiên tiến hơn. Tình yêu là một điều huyền bí thú vị, một cảm xúc mờ ảo và ngọt ngào của mà con người luôn có gắng phân tích.

Đóng góp cho việc tìm hiểu tình yêu không chỉ những nhà văn, nhà thơ mà cả những nhà khoa học và các triết gia. Những người này, bao giờ cũng vậy, họ chia nhỏ hiện tượng, định tên khái niệm, xác định các thành phần và xuất bản những gì thu thập được. Họ hi vọng với nghiên cứu của mình, con người có thể hiểu rõ về hiện tượng độc đáo này, cũng như những phương pháp để tác động, chăm sóc và phát triển nó theo ý mình.


Nhà tâm lý người Mỹ Robert Sternberg đã đề ra Lý Thuyết Tam Giác Tình Yêu để mô tả tình yêu trong bối cảnh của mối tương quan của con người thông qua 3 thành tố cơ bản:

Phân loại tình yêu

Mức độ sâu nặng và dạng của tình yêu tùy thuộc hoàn toàn vào sức mạnh của 3 thành tốt nêu trên của một người dành cho người kia và sự phối kết hợp giữa 3 thành tố trên sẽ tạo ra nhiều giai đọan và nhiều dạng tình yêu khác nhau. Một mối quan hệ chỉ dựa trên một thành tố thì sẽ kém bền vững hơn có 2 hay 3 thành tố trên.

Theo Robert Sternberg thì có 7 loại tình yêu được mô tả trong sơ đồ tam giác dưới đây. Tam giác lớn thì tình yêu sâu nặng và ngược lại. Hình dạng (loại) của tam giác xác định “dạng” tình yêu.

Tình yêu chỉ dựa trên 1 thành tố:

1· Ưa thích/tình bạn (Liking): Trường hợp này sự thân thiết, ưa thích biểu hiện tính chất của tình bạn thật sự. Qua đó một người cảm thấy có sự an tòan, ấm áp và gần gũi với người kia nhưng không hề có sự đam mê hay ý định gắn bó lâu dài.

Vì không có đam mê (passion) nên cái này không gọi là tình yêu được, dù hai người nhiều khi vẫn được gọi là người yêu. Hai người bạn tốt, hiểu nhau, hay chia sẻ, hay đi chung. Tuy vậy, họ không có sự gần gũi của hai người yêu nhau, ví dụ như ôm hôn hay nắm tay chẳng hạn, và họ cũng chẳng cần những chỗ kín đáo ban đêm.


2· Tình yêu mê đắm/cuồng dại (Infatuation love): Tình yêu dư đam mê mà thiếu hiểu biết thân mật hay tận tụy. Mối quan hệ lãng mạn thường khởi đầu bằng sự mê đắm và lãng mạn và sự mê đắm ngày càng tăng trưởng. Tuy nhiên dạng tình yêu này không có sự mật thiết và cam kết. Tình yêu mê đắm có thể biến mất bất thình lình.

Đây là kiểu tình yêu Holywood quảng bá vì nó nhanh gọn, nhiều tình tiết, nhiều hành động và dễ gói gọn trong một cuốn phim 1g30ph. Chỉ có đạo diễn biết chuyện gì xảy ra sau 1g30ph đó.

3· Tình yêu rỗng (Empty): Được biểu hiện qua sự cam kết nhưng thiếu hẳn sự thân thiết hoặc đam mê. Thường dạng tình yêu này khá phổ biến với những cặp cưới nhau do sự sắp xếp của người khác, những cặp này bắt đầu bằng tình yêu rỗng và nó phát triển dần từ người này sang người kia theo thời gian.

Kinh Thánh ghi chép Đức Chúa Trời nói “Thật không tốt cho người đàn ông khi anh ta ở một mình, ta sẽ tạo cho anh ta một người bầu bạn (companion) tương ứng với anh ta”. Sự quyến rũ dễ dối lừa và nhan sắc là phù du, đam mê rồi cũng sẽ hết, và kết cuộc đẹp forever after thường kết thúc ở tình yêu kiểu này.


Tình yêu dựa trên 2 thành tố:

4· Tình yêu lãng mạn (Romantic love): Tình yêu này có sự ràng buộc dựa trên xúc cảm cá nhân thông qua sự gần gũi và mê đắm xác thịt. Tình yêu này có nhiều đam mê, nhiều kỷ niệm, nhiều giây phút đồng cảm và trò truyện, hay tìm thấy trong tiểu thuyết lãng mạn. Để kéo dài quyển truyện, tác giả thường giữ bí mật mức tận tụy giữa hai người và đặt vào giữa nhiều thử thách. Đến khi tận tụy được thể hiện vào thì cuốn truyện kết thúc vui vẻ “forever and ever”, còn nếu không truyện có thể kéo dài mãi đến khi tác giả cạn ý.

5· Tình yêu thương hại/bạn đường (Companionate love): Biểu hiện qua sự thân thiết, không đam mê nhưng mạnh hơn tình bạn bởi vì nó có sự cam kết lâu dài. Tình dục hoặc đòi hỏi về xác thịt không là yếu tố của tình yêu thương hại. Dạng tình yêu này thường thấy ở những cặp cưới nhau không có sự đam mê lẫn nhau nhưng có sự mến nhau sâu đậm và cam kết lâu dài. Thí dụ: tình thương yêu thuần khiết giữa các thành viên trong gia đình hay giữa những người bạn thân.

6· Tình yêu ban đầu/ ngốc nghếch (Fatuous Love): Dạng này có thể minh họa bằng những trường hợp ve vãn, tán tỉnh thóang qua và sau đó cưới nhau mà thiếu hẳn sự thân thiết.. Trong tình yêu này sự hứa hẹn được thúc đẩy mạnh bởi sự đam mê.

Tình yêu kết hợp cả 3 yếu tố:
7· Tình yêu hoàn hảo/ trọn vẹn (Consummate love): là tình yêu lý tưởng, trọn vẹn cả 3 thành phần, là tình yêu lãng mạng + tận tụy hay bạn đường + đam mê. Dạng tình yêu hòan hảo này là đại diện cho tư tưởng về mối quan hệ mà con người cố gắng xây đắp.

Thực tế cuộc sống hơi bị thiếu lý tưởng, và môi trường lý tưởng thì không bền vững, tình yêu này đòi hỏi nhiều nỗ lực duy trì, để giữ tận tụy lúc trẻ và đam mê khi về già. Mọi nỗ lực đều có quả ngọt, nên vị ngọt tình yêu trọn vẹn xứng đáng cho ai chăm sóc nó.

Trong 7 dạng tình yêu, tình yêu hòan hảo được lý thuyết hóa là tình yêu là sự kết hợp của một “cặp hòan hảo”. Theo Sternberg, những cặp này sẽ rất hạnh phúc trong 50 năm hay hơn nữa mà chính họ cũng không hình dung là họ hạnh phúc hơn bất cứ ai.

Tuy nhiên Sternberg cũng lưu ý rằng giữ được tình yêu hòan hảo/ trọn vẹn khó hơn cả việc đạt được nó. Và tình yêu này có thể là không lâu dài nếu sự đam mê mất dần, khi đó tình yêu hoàn hảo có thể chuyển thành sự sống chung có thỏa thuận về sinh đẻ có kế hoạch.