Quả thật làm chính khách khó

08:46 CH @ Thứ Sáu - 28 Tháng Mười Một, 2014

Chính khách là người làm chính trị, mà “chính trị là chính đính. Ông lãnh đạo dân một cách chính đính thì ai dám không chính đính”. Đấy là lời Khổng tử trả lời Quý Khang Tử.

Quả thật, làm người chính đính thật không đơn giản, có khi với người biết tự trọng, còn dẫn đến thảm họa như chuyện tự tử của nguyên Tổng thống Hàn Quốc Roh Moo-hyun làm chấn động dư luận Hàn Quốc. Tự tử vì ông “cảm thấy xấu hổ” do bị cáo buộc người thân của ông đã nhận tiền hối lộ từ một doanh nhân, khi chính ông từng đưa ra cương lĩnh chống tham nhũng. Người Hàn Quốc từng phẫn nộ nhưng rồi lại cảm kích và thương xót ông về sự ra đi của ông, một Tổng thống giàu lòng tự trọng và đã làm được nhiều việc cho dân.

Từ việc tự tử của vị Tổng thống chợt gợi nhớ đến “Sáng thế Ký`”, trong đó có chuyện Adam và Eve sau khi ăn trái cấm bỗng nhiên phát hiện ra sự trần truồng của mình, cảm giác xấu hổ xuất hiện. Cả hai đều bứt chiếc lá vả để che đi bộ phận phải che. Chiếc lá vả ấy, theo Franz Werfel, là “tài liệu văn hóa đầu tiên của loài người! Chiếc lá vả là biểu tượng của con người tự ý thức được về mình. Cái cảm giác “biết xấu hổ” ấy là một thuộc tính người, một thuộc tính văn hóa. Chính khách, trước hết phải là một nhân cách văn hóa.


Nhưng thế nào là một nhân cách văn hóa?

Để tránh dài dòng, lại xin dẫn Luận Ngữ, thiên Công Dã Tràng có đoạn nói về Khổng tử khuyên các chính khách “tiên hành kỳ ngôn, nhi hậu tòng chi”, tạm dịch là làm trước điều mình muốn nói, rồi hãy nói. Nếu “nói năng khéo léo, nét mặt giả bộ niềm nở, thái độ quá cung kính” [xảo ngôn, lệnh sắc túc cung], hoặc “giấu lòng oán mà bề ngoài làm bộ thân thiện” [Nặc oán nhi hữu kỳ nhân] thì Khổng Tử lấy làm thẹn khi gặp phải những người như vây. Oái oăm thay, loại người mà Khổng tử không muốn gặp ấy lại nhan nhản, dương dương tự đắc với bộ mắt nhẵn lì vô liêm sỉ.

Ấy vậy mà, chuyện phải biết giữ liêm sỉ không chuyện của Khổng tử, của văn hóa Phương Đông. Chính khách, cả Đông và cả Tây đều phải cố làm như vậy.

Xin gợi lại chuyện đã xảy ra ở Anh cách nay đã 4 năm dưới trào của Gordon Brown. Dạo ấy, ông Thủ tướng Anh, để thu phục nhân tâm, đã đưa ra lời xin lỗi : "Tôi muốn thay mặt tất cả các chính khách, các đảng phái xin lỗi vì những gì đã xảy ra. Các nghị sĩ Quốc hội phải có trách nhiệm chứng tỏ rằng họ được bầu vào nghị viện để phục vụ các quyền lợi của công chúng, chứ không phải vì lợi ích bản thân”. Có chuyện ấy vì trước đó mấy ngày tờ Daily Telegraph phanh phui những khoản chi tiêu công quỹ. Trong lúc đất nước đang vật lộn với cuộc khủng hoảng kinh tế thì Thủ tướng Brown từng trả cho người em trai 6.500 Bảng (9.934 USD) về công việc dọn dẹp căn hộ của ông ở Westminster. Rồi đến ông Bộ trưởng Cộng đồng Hazel Blears thì có đến 3 căn hộ trong một năm và đã chi tới gần 5.000 Bảng vào trang trí nội thất trong vòng 3 tháng. Bộ trưởng Thương mại, Lord Mandelson, thì kê khai gần 2.850 Bảng tiền sửa chữa nhà sau khi thông báo sẽ rời Hạ viện Anh để trở thành ủy viên Ủy ban châu Âu. Sau đó, chính ông đã bán căn nhà ấy để thu được 136.000 Bảng Anh. Những hé lộ trên do báo chí phơi ra trước dư luận đã khiến công chúng Anh phẫn nộ khi nước này đang tìm cách thoát khỏi cơn suy thoái hiện tại. Đại khái là như vậy. Và rồi người ta đặt câu hỏi : nếu không có Daily Telegraph đưa tin, thì liệu ông Brown có đưa ra lời xin lỗi không?

Và đâu chỉ chuyện “chính khách” ở xứ sương. Cũng năm ấy, nhà lãnh đạo Đài Loan Mã Anh Cửu đã phải nói lời xin lỗi về phản ứng chậm chạp của chính quyền trước cơn bão Morakot . Cơn bão này đã cướp đi sinh mạng của hàng trăm người. Ông Mã nói, "Chúng tôi đáng ra đã có thể làm tốt hơn và phản ứng nhanh hơn. Nhưng chúng tôi đã không làm tốt hơn và cũng không phản ứng nhanh hơn. Chúng tôi gửi lời xin lỗi đến người dân”. Sau phát biểu của Tổng thống Mã, ông Thủ tướng đã đệ đơn từ chức với lý do : “Phải có người chịu trách nhiệm về những thiết hại nặng nề của đời sông ngtười dân Đài Loan sau vụ thiên tai thảm khốc này”. Một số bộ trưởng khác cũng đã theo gương Thủ tướng đệ đơn từ chức.

Thì ra, cùng với chuyện xin lỗi dân, hay từ chức vì những hệ lụy do quản lý kém gây ra, do nhập nhèm công tư, nói theo ngôn từ dân dã là “ăn vụng chùi mép không sạch” đều thuộc phạm trù “văn hóa lãnh đạo”. Mà để là “người có văn hóa” thì dù là nguyên thủ quốc gia khi vướng vào chuyện này đều phải nhanh chóng tự xử trước khi búa rìu của dư luận quật vào. Nói chính khách trước hết phải là một nhân cách văn hóa là vì lẽ đó.

Yên vị trong xó nhà “bốn con làm lính, bố làm quan” như Tú Xương tự diễu mình “hỏi ra quan ấy ăn lương vợ, đem chuyện trăm năm trở lại bàn” đương nhiên cũng đòi hỏi phải có nhân cách. Nhưng khi đã bước vào chính trường, thanh thiên bạch nhật trước ống kính của dư luận thì nhất cử nhất động “nhân cách văn hóa” ấy lồ lộ ra. Bởi lẽ, ông “quan” này không ăn lương vợ mà ăn vào thuế của dân!


Nguồn thu của ngân sách nhà nước là do dân đóng góp dưới nhiều hình thức; viện trợ không hoàn lại của nước ngoài chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ; thu từ tài nguyên cũng là nguồn thu do tài sản thuộc cái gọi là sở hữu toàn dân mang lại. Rồi bội chi ngân sách được bù đắp bằng các khoản vay trong và ngoài nước, thì rút cuộc lại cũng trút lên đầu dân thôi, đời này chưa trả thì rồi con cháu sẽ phải trả! Thêm vào đó, do thể chế đặc thù của ta, kinh phí hoạt động của cả hệ thống chính trị-xã hội cũng dựa vào ngân sách.

Điều này phải công khai và minh bạch để làm sáng tỏ mệnh đề “cán bộ là công bộc của dân” thường được trích dẫn như một thứ kinh nhật tụng mà chưa giải thích thật ngọn ngành mọi chiều cạnh sâu xa và thiết thực lời khuyến cáo ấy của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Quả là làm chính khách không dễ!

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Di sản Hồ Chí Minh: Mười hai chữ vàng

    19/08/2016GS. NGND Nguyễn Ngọc Lanh“Nước độc lập mà dân chưa tự do thì độc lập cũng không có ý nghĩa” - Hồ Chí Minh. Hai tuần sau khi giành chính quyền, Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã có bản Tuyên ngôn Độc lập với thế giới, mà tác giả chính là Hồ Chí Minh...
  • Bi kịch phi lý của phát xít đối với nhân tài

    08/05/2016Nguyên AnhCuốn tự truyện của Primo Levi "Có được là người" kể về những ngày tháng sống và làm việc trong nhà tù của phát xít của một nhà hóa học, bên vực thẳm của cái chết, sự tha hóa, cuộc đấu tranh vô vọng để tồn tại và làm người, đã thu hút sự chú ý của độc giả toàn thế giới và nó xứng đáng với địa vị một trong những kiệt tác văn chương.
  • Tản mạn về quốc gia và chính khách mẫu mực

    26/10/2015Bùi Quang MinhKhông phải một thành tích tốt là có từ bổng lộc hay gia sản nhiều, nhưng bổng lộc/gia sản đã nhiều thì chúng ta phải mong chờ thành tích tốt nhất... bởi đất nước ta còn rất nghèo. Xin được cung cấp vài nét sơ qua về cuộc sống của một vị chính khách và ở một quốc gia trên thế giới hiện nay...
  • Thời vắng những nhà văn hoá lớn?

    25/09/2014Trần Hữu DũngTrong một lần gặp gỡ một nhóm sinh viên trẻ ở Hà Nội vài năm trước, tôi hỏi các em: Trong xã hội Việt Nam ngày nay, đặc biệt là trong lãnh vực văn hoá, các em ngưỡng mộ ai nhất? Và tôi ngạc nhiên khi chẳng em nào trả lời tôi được! Nhớ lại hồi còn trẻ, tôi có thể kể năm bảy người mà tôi ngưỡng mộ, những Đào Duy Anh, những Nguyễn Mạnh Tường, những Trần Đức Thảo, những Hoàng Xuân Hãn, những Nguyễn Hiến Lê... Còn ngày nay? Có thể chăng chúng ta đang sống trong thời vắng những nhà văn hoá lớn?
  • Vén màn hội kín và các nguyên thủ thế giới

    16/03/2014Hoài LinhNhiều nhân vật lừng danh, có ảnh hưởng lớn trên thế giới như Goethe, Plato, gia đình Bush và thậm chí là đương kim Tổng thống Mỹ Obama là thành viên các hội kín này...
  • Lạm bàn về ảnh hưởng của Văn hóa... Tàu

    06/07/2011Hành KhấtSức mạnh "thuần hoá" vô hình của phim ảnh thời đại mới đã thay thế cho những cuốn tiểu thuyết, dã sử Tàu, được phát triển mở rộng qua những đầu tư có sự tham gia của "chính" chính phủ Trung Quốc, nhằm mục đích phô trương thanh thế, dù "giả tưởng" như trong mấy phim đấu võ đài của nhân vật Tàu và Tây phương, hay đả kích, bài thoái theo tinh thần tị hiềm, hận thù ... truyền kiếp của giống nòi "đại Hán" để ... rửa nhục...
  • Sự cáo chung của nền chuyên chính tâm thần phân liệt

    02/05/2011Dmitry ButrinCó người cho rằng sự kiện ở Libya là sự can thiệp vào công việc nội bộ của một nước có chủ quyền. Đây đúng là sự can thiệp vào công việc nội bộ của một nước có chủ quyền rồi. Nhưng nói cho ngay, tình hình nội bộ của nước có chủ quyền này là nhân dân Libya đứng lên chống lại một con người đã lập nên một cơ cấu nhà nước đặc thù hiếm có trên thế giới: “nền chuyên chính tâm thần phân liệt”...
  • Nói cho đồng bào tôi nghe

    29/04/2011Nguyễn Thị Ngọc HảiMột người nói với bạn thân là nhà nghiên cứu kinh tế: Hôm nào ông giảng cho tôi hiểi tất cả cái sự biến động kinh tế giá cả này. Mà nói sao cho thật dễ hiểu, sao cho người dân đen “ngu” nhất như tôi hiểu được, chứ đừng có hỏa mù quá nhiều từ chuyên môn như vừa rồi các ông phát biểu trên báo. Tôi không hiểu gì cả. Nhà nghiên cứu kinh tế hóm hỉnh rỉ tai người bạn: bà dân đen không phải ngu nhất đâu. Lãi suất bị đẩy lên cao nên cung và cầu trong xã hội đều giảm, đầu tư giảm, lượng tiền lưu thông sẽ giảm và sẽ đến mức cân bằng. Đây chính là mục tiêu của việc tăng lãi suất hiện nay…
  • Polpot - Kẻ độc tài không kịp tham ô, tham nhũng, gia đình trị...

    25/03/2011Bùi Quang MinhKẻ độc tài được mô tả dưới đây trong bài viết hoàn toàn không biết tới các tầng mức của Quyền tự do đối với một Con người, lại càng không biết đến Dân chủ đối với tổ chức xã hội, đảng phái... Kẻ độc tài này với đạo lý cách mạng Anka, khi thực hiện "Công cuộc cách mạng cao cả" đã thảm sát và bỏ đói 1/3 dân tộc của Nhà nước "Campuchia Dân chủ" mà mình cai trị... Nếu không bị đánh đuổi sớm bằng bạo lực thì không biết "Công cuộc cách mạng cao cả" của kẻ độc tài này sẽ còn đi tới "Đỉnh cao vĩ đại" nào?
  • Vì sao thời nay vẫn còn những kẻ độc tài?

    16/02/2011Bùi Quang MinhDưới đây là khuôn mặt của một vài nhà độc tài trong thế kỷ 20, 21 tôi được biết: Adolf Hitler, Benito Mussolini, Augusto Pinochet, Pol Pot, Ferdinand Marcos, Muhammad Suharto, Nicolae Ceauşescu, Ben Ali, Hosni Mubarak...
  • Những người cuối cùng của một “Thế hệ Vàng”

    18/01/2011Dương Trung QuốcNhớ lại ngày xưa cái thành ngữ “trăm tuổi” hay “hai năm mươi” ngụ ý nói về giới hạn cuộc sống con người, nghĩa là nhắc đến cái chết… Bây giờ thì sống trăm tuổi có lẻ dần thành chuyện không lạ.
  • Luận về nước

    18/01/2011Đỗ ĐứcMột bạn bảo tôi: Chỉ có người Việt Nam mới tự gọi quốc gia mình là Nước. Ờ, đúng chúng ta thường gọi nước Việt Nam, nước Lào, nước Đức, nước Nga... Toàn là nước nọ nước kia, trong khi đa phần người ta gọi quốc gia của mình là đất...
  • “Ngoài lợi ích của nhân dân, của dân tộc, Đảng không có lợi ích gì khác!"

    11/01/2011Đỗ Hoàng LinhTừ khi lãnh đạo Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cao vai trò của quần chúng nhân dân trong việc xây dựng một chính đảng trong sạch vững mạnh :” Dân chúng đồng lòng, việc gì cũng làm được. Dân chúng không ủng hộ, việc gì làm cũng không nên”...
  • Khát vọng của dân

    11/01/2011GS. Tương LaiNgười dân mong muốn Đại hội thể hiện rõ tính chiến đấu và sự trung thực của người cộng sản, không tránh né những vấn đề có tính nguyên tắc, công khai và minh bạch trong tranh luận chứ không dễ dàng xuôi theo những vấn đề đã được chuẩn bị sẵn...
  • Đạo đức Cách mạng

    10/01/2011Hồ Chí MinhNgày 6/ 6/1955, Bác đã viết bài "Đạo đức cách mạng". Bài viết ngắn gọn, sâu sắc của 55 năm trước đã nêu rõ vai trò của đạo đức cách mạng, những nguyên nhân và biểu hiện sa sút tư cách đạo đức và biện pháp tu dưỡng đạo đức cách mạng để xứng đáng là công bộc của nhân dân, xứng đáng làm người Đảng viên đúng nghĩa...
  • Đảng không có gì khác ngoài lợi ích dân tộc

    09/01/2011Xưa & nay"Ngoài lợi ích của dân tộc, của Tổ quốc, thì Đảng không có lợi ích gì khác. Cho nên Đảng phải ra sức tổ chức nhân dân, lãnh đạo nhân dân để giải phóng nhân dân và để nâng cao sinh hoạt, văn hoá, chính trị của nhân dân".
  • Tại sao Quan Tham lại không thể dừng tham?

    06/01/2011Nguyễn Tất ThịnhXã hội nào từ xưa cũng có Tham Quan, cũng muốn chống lại nó! Nguyên nhân gây ra nó thì có quá nhiều bài phân tích rồi. Nhìn quanh vài nước kém phát triển ( một trong thước đo quan trọng là mức độ tham nhũng ), tôi muốn lý giải tên của bài viết này bằng bốn Lý do dưới đây, cũng ngụ ý rằng Quan Tham nào đâu đó nếu còn được ít phút tạm dừng tham có đọc thì cũng cảm thấy gai gai một tí thôi cũng tốt.
  • xem toàn bộ