Nguyên nhân của tham nhũng hóa ra lại chính là sự biến đổi về tâm lý của những quan chức khi đạt được "quyền cao chức trọng". Có tới 6 biến đổi tâm lý tạo ra chướng ngại lớn trên con đường phòng và chống tham nhũng của chính phủ Trung Quốc.

Mấy năm trở lại đây, chính phủ Trung Quốc đã tích cực tiến hành việc bài trừ tệ nan tham ô, tham nhũng. Rất nhiều các tham quan đã lần lượt bị đưa ra xét xử đúng người đúng tội ví dụ như: nguyên Chủ tịch Hội nghị hiệp thương chính trị tỉnh Quảng Đông Trần Thiệu Cơ, nguyên Tổng thư ký Ban thanh tra kỷ luật tỉnh Triết Giang Vương Hoa Nguyên, nguyên Tổng giảm đốc công ty dầu khí và hóa chất Trung Quốc Trần Đồng Hải, nguyên Thị trưởng thành phố Xích Phong Từ Quốc Nguyên, nguyên Sở trưởng Sở công an tỉnh Thanh Hải Hà Tái Quý, nguyên Tổng giám đốc tập đoàn công nghiệp năng lượng hạt nhân Trung Quốc Khang Nhật Tân v.v…

Hiện nay, chính phủ Trung Quốc đang ra sức kêu gọi lớp lớp nhân dân, cán bộ công nhân viên các cấp các ngành chung tay chống lại mọi hành vi hủ bại, tham nhũng của một số cán bộ nhà nước. Lời kêu gọi ấy đã và đang được làn sóng dư luận cũng như toàn thể nhân dân hưởng ứng nhiệt liệt.

Bên cạnh đó, những câu hỏi lớn cũng được đặt ra: tại sao lại có nhiều quan chức “bí quá làm liều", biết mình đang tham nhũng nhưng vẫn trượt dài trên vết xe đó? Lẽ nào “ chốt cửa" của phong trào chống tham nhũng chưa “cài chặt"? Lẽ nào lực lượng chống tham ô chưa đủ mạnh? Lẽ nào bộ máy chống hủ bại của chính phủ chưa vận hành đúng quỹ đạo?

Thực tế cho thấy rằng không phải như vậy.

Xét ngay trong số những quan tham bị đưa ra xét xử, vấn đề xuất phát từ chính cái gọi là “quyền cao chức trọng" của họ. Mấu chốt của vấn đề là sự biến đổi tâm lý của những "phần tử hủ bại" này. Nếu gọi họ là “bệnh nhân", thì “tham nhũng" được coi như “virut gây bệnh", người bệnh nhẹ, người bênh nặng, người thì vô phương cứu chữa.

Nguyên nhân nào dẫn đến sự biến đổi tâm lý của các quan tham? Theo ghi nhân có thể liệt kê ra “6 biến đổi tâm lý lớn" sau:

Một là tâm lý thích ganh đua

Nhân chi sơ, tính bản thiện. Thuở hàn vi tâm tính ai ai cũng đều lương thiện, trong sạch. Mỗi người đều mang trong tim một hoài bão lớn, hết lòng phục vụ nhân dân, cống hiến hết sức mình cho sự nghiệp của Đảng và cách mạng. Nhưng có một số người sau khi thăng quan tiến chức, điều kiện làm việc tốt, chất lượng cuộc sống năng cao, tâm tính cũng theo đó mà đổi khác đi.

Trong tâm trí của họ lúc này chỉ có sự ganh đua bon chen đang bành trướng, họ quên sạch sành sanh cái gọi là truyền thống cần cù tiết kiệm, đấu tranh gian khổ của Đảng và nhân dân, họ chỉ lo người khác nói họ là kẻ “vô dụng". Chính vì thế, những tham quan này chỉ muốn so bì với người khác, xem ai cao ai thấp, ai thắng ai thua, ai sang trọng lộng lẫy hơn ai mà thôi.

Người khác đến câu lạc bộ, đến khách sạn cao cấp, đốt tiền cho những dịch vụ đắt đỏ họ cũng không thể kém cạnh. Người khác có xe đưa xe đón, họ cũng phải có, mà lại phải là những chiếc xe thật hào nhoáng, càng hào nhoáng càng chứng tỏ “đẳng cấp" của họ.

Người khác bòn rút công quỹ, họ cũng phải nghĩ trăm phương ngàn kế lấy cho được tiền của nhà nước. Người khác được chọn làm đại biểu đại hội nhân dân toàn quốc, họ cũng phải được chọn làm ủy viên hội nghị hiệp thương chính trị. Người khác có “bà hai, bà ba" thì họ cũng phải có đến vài “hồng nhan tri kỷ".

Tóm lại, họ quyết không thua kém ai, cái gì họ cũng phải “ ăn cỗ đi trước". Sự ganh đua này có khi làm mất cân bằng tâm lý, nó gây ra một “bệnh" rất nguy hiểm, đó là họ càng ngày càng lún sâu vào con đường tội lỗi, tham ô một cách trắng trợn, không bỏ lỡ thời cơ nào để ăn hối lộ, tìm đủ mọi cách để được nhận hối lộ.

Hắn ăn vài vạn tệ (1 vạn tệ bằng khoảng 20 triệu VND), ta phải ăn vài chục vạn; hắn ăn vài nghìn vạn, ta phải ăn vài tỉ. Cứ như thế, mức độ đưa và nhân hối lộ không ngừng được tăng lên cả về “chất lượng lẫn số lượng”.

Hai là tâm lý thử thách vận may

Các quan tham lần đầu nhận hối lộ đều như con chuột đi ăn vụng, vô cùng thận trọng. Sau lần đầu ấy, không thể mạo hiểm mà “hành động" tiếp lần hai ngay, mà phải nghe ngóng động tĩnh trong ngoài, chủ động tìm đường vạch lối, nếu bị phát hiện thì lập tức “rửa tay gác kiếm".

Chính vì tư tưởng thích thử thách vận may này mà các quan tham không cần quan tâm xem họ “thu lượm" được nhiều hay ít mà họ quan tâm đến “mức độ sa lưới" của những “con chuột" khác là bao nhiêu. Âm thầm dõi theo “hoạt động nhộn nhịp" của những “con chuột chưa bị sa lưới" và hành động theo chúng.

Đến lúc đó “chuột ta" yên tâm thong thả “ăn vụng", một lần không bị phát hiện, hai lần không bị phát hiện đến lần thứ tám thứ mười vẫn không bị phát hiện, may mắn hết lần này đến lần khác khiến các quan tham ngày càng to gan lớn mật, ai đến “cống nạp” cũng nhận hết, càng nhiều càng tốt.

“Người ta đưa, mình cũng chả có cách nào khác cả", “Ai hối lộ tiền thì không nhớ hết, nhưng mà ai không hối lộ tiền thì nhớ rất rõ", đến mức “dao kề cổ" mà vẫn nhận hối lộ, mấy chục lần, mấy trăm lần nhận hồng bao, quà cáp, ngoại tệ đã luyện cho họ “tinh thần thép", mặt không biến sắc tim không loạn nhịp.

Thực sự từ “gan con chuột nhắt", giờ, họ biến thành “gan con chuột cộ" rồi.

Ba là tâm lý hám tiền tham bạc

Sự phát triển không ngừng của kinh tế và xã hội, đặc biệt là các hoạt động đầu tư của các ngành nghề, tập đoàn v.v…kéo theo sự “qua lại mật thiết" giữa các quan tham và những ông chủ tập đoàn, xí nghiệp đó. Trong quá trình giao tiếp, các quan chức luôn cảm thấy khoảng cách giữa họ và những ông chủ kia khá xa.

Mặc dù nhà nước có những đãi ngộ khá tốt với quan chức, thậm chí các phúc lợi cũng không hề ít song trước các thương gia giàu có họ vẫn cảm thấy tự ti. Thế là họ không thể cưỡng lại sức hấp dẫn của đồng tiền, sự mời gọi của các thương nhân, những quan tham sâu mọt ấy từng người từng người mở rộng vòng tay đón nhận tiền tài của cải.

Vì “ông chủ" phục vụ, vì “đồng tiền” dốc sức, họ không biết từ lúc nào đã trở thành “cái đuôi" của tiền tài danh vọng. Hiện tượng “quan thương câu kết" không một nơi nào mà không có. “Quan" nhờ “thương" mà có của cải vật chất, “thương" nhờ “quan” mà được hưởng những chính sách ưu đãi, trốn thuế nhà nước từ đó mà làm ăn vô cùng phát đạt.

Đúng là “lợi cả đôi đường". Hiện tượng này là “lỗ đen" lớn nhất của tệ nạn tham nhũng tham ô, cũng là căn nguyên trực tiếp của tư tưởng chủ nghĩa kim tiền trong bộ phận quan tham.

Bốn là tâm lý hám danh

Theo đuổi danh lợi, theo đuổi thành tích là việc mà các quan tham thích làm nhất. Trước danh lợi, các tham quan này không từ thủ đoạn bày mưu tính kế để làm sao chiếc vòng hào quang ấy phải được đặt trên đầu mình, phải nằm trong túi mình.

Chỉ cần nghe ngóng ở đâu có bình xét này nọ là họ phải bằng mọi cách đạt được, thế là từng cái vòng hào quang lấp lánh ấy cứ lần lượt được đặt lên đầu các quan tham. Sở dĩ họ hám danh như thế là vì họ muốn dùng “danh" ấy để lấp liếm những hành vi tham ô hối lộ xấu xa, dùng “danh" ấy để đánh lạc hướng sự kiểm soát của các cơ quan chức năng, dùng “danh" ấy để lấp liếm những sai sót trong công viêc mà họ gây ra.

Danh lợi được họ coi là mục đích sống, là tôn chỉ để phấn đấu, chỉ nhìn trước mắt không cần lo cho tương lai, thậm chí còn tự tạo ra thành tích, lấy “cái cây thành tích" ấy làm vật lưu truyền công danh của bản thân.

Năm là tâm lý được báo đáp

Đã làm quan to, lẽ tất nhiên ít nhiều họ phải có cống hiến, có công lao với đất nước, với nhân dân. Dưới vầng hào quang tươi sáng như vậy, họ cũng “tự ru mình trong chiến thắng”. Họ cho rằng họ đã cống hiến cho tổ quốc, đã góp sức xây dựng Đảng và đất nước, cho nên địa vị của họ như thế cũng là xứng đáng với “ mồ hôi nước mắt" họ bỏ ra.

Nào là quảng trường thoáng đãng cho nhân dân, nào là thành phố tươi đẹp giàu mạnh đều do họ chung tay góp sức thiết kế, dựng xây. Rồi còn rất nhiều những việc “vĩ đại" khác không thể thiếu họ.

Do vậy, rất nhiều những quan chức cho rằng họ đã “ cực khổ" mấy năm, mấy chục năm rồi bây giờ đến lượt xã hội phải “báo đáp" họ. Có người mời họ ăn tiệc, không có lý nào mà từ chối người ta, có người “tặng chút quà", cũng không có lý do gì để phải từ chối.

Lao tâm khổ tứ bồi dưỡng được lớp cán bộ trẻ, nay họ đến “thăm" mình không thể không tiếp được. Cứ như thế, những tham quan kia cho rằng đến lúc mình “về nghỉ" sẽ chẳng còn “báo đáp" gì hết, vì thế phải nhân lúc mình tại vị, nhận “báo đáp" nhiều một chút, “ăn hoa hồng" nhiều một chút, nhận “sự quan tâm" nhiều một chút. Như thế mới không phí hoài “công sức”.

Sáu là tâm lý thích hưởng lạc

Những đồng tiên bất chính mà các quan tham nhận được không bao giờ là đủ, nào là tiền tiêu tốn vào những sinh hoạt xa xỉ, tiền tiết kiệm trong ngân hàng, tiền đãi đằng bạn hữu v.v… Họ dùng tiền tham nhũng đó để phục vụ các thú vui của cá nhân.

“Có tiền mà không tiêu cũng phí đi", thế là họ ra sức tậu nhà, mở công ty, không ngừng khuếch trương bất động sản tư hữu của họ. Khắp trên trời dưới đất, đi đến đâu đều có “nhà" của họ. Đồng tiền bất chính ấy còn được dùng để “tạo phúc" cho con cháu, đưa vợ con ra nước ngoài còn bản thân họ có thể “rảnh chân rảnh tay làm quan tham tiếp".

Đến khi nghỉ hưu lại đường hoàng xuất ngoại, vui vầy cùng vợ con, hưởng phúc tuổi già. Chưa hết, họ còn mang tiền đó đi nuôi “bà hai, bà ba".

Tiền tài chảy vào như "nước", người đẹp vây quanh thì như “ nêm”. Vì người đẹp, các quan tham dù có phải lên núi cao, nhảy vào vạc dầu sôi cũng không tiếc. Thậm chí có những quan chức đến tuổi xế chiều mà còn không qua nổi cửa ải tiền tài lẫn mỹ nhân, để rồi đánh mất sự lương thiện, liêm khiết thuở ban đầu.

Lời kết

Có rất nhiều quan tham khi bị quản chế, đứng trước vành móng ngựa, chịu cảnh tù đày mới bắt đầu ân hận, xấu hổ, day dứt. Song đã quá muộn, họ đã nhận được hình phạt thích đáng cho lỗi lầm của bản thân. Bài viết này cũng là “bệnh án tổng hợp" đối với các “con bệnh" tham nhũng, để từ đó tiến hành “chẩn đoán và điều trị" cho kịp thời.

Và đây cũng là một “liều vacxin phòng bệnh" cho các quan chức trẻ mới kế nhiệm. Chính phủ Trung Quốc đã và đang làm “một cuộc đại phẫu”, quyết tâm quét sạch thói tham nhũng, làm trong sạch bộ máy lãnh đạo các ngành các cấp.