Nếu

01:25 CH @ Thứ Sáu - 02 Tháng Chín, 2016

Bài thơ "If" sau đây của Rudyard Kipling (1865–1936), văn thi sĩ người Anh sinh tại Ấn Độ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ thứ 20. Rudyard Kipling nổi tiếng với khả năng quan sát, trí tưởng tượng rực rỡ, độ chín muồi tư tưởng và tài năng thuật truyện xuất sắc. Ngoài ra ông là một nhà thơ xuất chúng. If(Nếu) là bài thơ nổi tiếng nhất của ông. Cuối thế kỷ 20, đài BBC đã đề nghị thính giả chọn những bài thơ hay nhất của các nhà thơ Anh. Có hàng nghìn người tham gia và kết quả là bài thơ Ifđược chọn nhiều nhất, mở đầu cho tập Những bài thơ hay nhất của nước Anh. Năm 1907, ông được trao giải Nobel khi mới 42 tuổi – là người trẻ tuổi nhất trong lịch sử giải Nobel Văn học.

Số phận oái oăm người con trai duy nhất của Kipling, chẳng may chết yểu, chưa đủ thờ gian để trở thành Con Ngườimẫu mực, lý tưởng được mô tả trong bài thơ này. Tuy nhiên, theo thiển ý, bài thơ này là bài thơ hay nhất mà chúng tôi biết nói về nghệ thuật sống, có lẽ đúng cho cả nam lẫn nữ và đã giúp cho nhiều người thanh niên tìm ra một lý tưởng sống đẹp. Một số tư tưởng phù hợp với đạo trung dung, với quan niệm về nhân, lễ, nghĩa, trí, tín của Khổng giáo và ngay cả Phật giáo của Phương Đông.

Bài thơ này từng được ông Nguyễn Hiến Lê dịch từ bản tiếng Pháp, chừng bốn mươi năm trước khi ông dịch cuốn ‘’Un Art de Vivre’’ của André Maurois ra tiếng Việt. Rất tiếc, vì tìm không được các bản dịch tiếng Việt cũ của bài này, chúng tôi tạm dịch lại ra tiếng Việt để giúp các độc giả không rành tiếng Anh.

Thoái dịch

Nếu...

Nếu anh có thể nhìn sự nghiệp cả đời mình sụp đổ
Và không một tiếng than, lo tái lập cơ đồ.
Nếu anh dám buông tay trong mọi ván,
Cả lãi lời của trăm ván đã hơn,
Và lỡ thua không tái mặt, dỉ hơi,
Gây dựng lại với hai bàn tay trắng...

Nếu anh có thể là khách đa tình nhưng chẳng lụy vì tình,
Biết mơ mộng nhưng không thả hồn theo mộng.
Nếu anh biết suy tưởng nhưng chẳng sống trong không tưởng
Ở hiền lương nhưng không quá ươn hèn
Hoặc khôn ngoan mà không giở giọng...

Nếu anh có thể dằn lòng thấy kẻ manh tâm,
Toan tráo trở những lời anh nói phải,
Để phỉnh phờ dối gạt kẻ khờ ngu,
Nếu anh biết lấy ân trả oán,
Bị máu trây nhưng không bẩn miệng phun lại người
Biết chờ thời nhưng không nản chí vì đợi chờ...

Nếu anh có thể gần bình dân nhưng vẫn giữ tròn tư cách,
Ngồi gần vua mà vẫn giữ được lòng dân.
Nếu anh biết thương người nhưng không vị một người,
Không luồn cúi trước người trên mà kinh miệt kẻ dưới.
Nếu mọi người có thể cậy nhờ nơi anh,
Mà anh chẳng ỷ lại vào ai cả...

Nếu biết anh chiến đấu khi sức mòn, hơi mỏi,
Không quy hàng khi tim, óc sắp rã rời,
Duy còn Ý Chí thét lên: "Hãy kiên tâm, đừng lui bước!"
Nếu anh biết dùng trọn sáu mươi giây trong một phút,
Của thời gian khắc nghiệt chẳng chờ ai...

Nếu anh vẫn tự tin khi ai nấy đều ngờ mình
Nếu anh biết điềm tĩnh khi người người đều bấn loạn
Và chỉ toan trút lỗi lên đầu anh
Nếu anh gặp Thành Công hay Thất Bại,
Vẫn bình tâm tiếp đôi "bợm" ấy như nhau...

Thì cả và vũ trụ là anh,
Và, còn quý hơn Công hầu Khanh tướng,
Anh sẽ là MỘT NGƯỜI.

If...

IF you can keep your head when all about you
Are losing theirs and blaming it on you,
If you can trust yourself when all men doubt you,
But make allowance for their doubting too;
If you can wait and not be tired by waiting,
Or being lied about, don't deal in lies,
Or being hated, don't give way to hating,
And yet don't look too good, nor talk too wise:

If you can dream - and not make dreams your master;
If you can think - and not make thoughts your aim;
If you can meet with Triumph and Disaster
And treat those two impostors just the same;
If you can bear to hear the truth you've spoken
Twisted by knaves to make a trap for fools,
Or watch the things you gave your life to, broken,
And stoop and build 'em up with worn-out tools:

If you can make one heap of all your winnings
And risk it on one turn of pitch-and-toss,
And lose, and start again at your beginnings
And never breathe a word about your loss;
If you can force your heart and nerve and sinew
To serve your turn long after they are gone,
And so hold on when there is nothing in you
Except the Will which says to them: 'Hold on!'

If you can talk with crowds and keep your virtue,
' Or walk with Kings - nor lose the common touch,
if neither foes nor loving friends can hurt you,
If all men count with you, but none too much;
If you can fill the unforgiving minute
With sixty seconds' worth of distance run,
Yours is the Earth and everything that's in it,
And - which is more - you'll be a Man, my son!

Nếu...

Nếu con có thể bình tâm khi mà tất cả
Hết thảy kinh hoàng và đổ lỗi cho con
Nếu con vẫn vững tin khi mọi người nghi kỵ
Mặc ai đó không tin nhưng con vẫn vững lòng
Nếu con biết đợi chờ và kiên nhẫn chờ trông
Không lấy điều dối gian đáp lại điều gian dối
Hoặc bị căm ghét mà không căm ghét lại
Không nói những lời khôn, không ra vẻ thánh thần.

Nếu con mơ ước mà không để ước mơ làm chủ đời con
Nếu con có thể suy tư mà không lấy nó làm mục đích
Nếu cả Thành công, Thất bại trên đường đời con gặp
Mà vẫn như nhau - đối xử một tấm lòng
Nếu con biết nghe sự thật những lời của con
Bị kẻ bất lương làm bẫy lừa kẻ dại
Hoặc nhìn đời con đổ vỡ, đành làm lại
Và con cúi xuống dựng nên với công cụ đã mòn.

Nếu con dám đem những đồng vốn của mình
Đổ hết vào một trận ăn thua úp ngửa
Đành làm lại từ đầu vì đã mất tất cả
Mất mát của mình không một chút thở than
Nếu con ép được con tim, thớ thịt đường gân
Phục vụ cho mình để giành mục đích
Và cố níu giữ, dù chẳng còn sức lực
Nhưng ý chí vẫn đòi: “Hãy giữ vững lòng tin!”.

Nếu con giữ tư cách khi nói chuyện với mọi người
Hay khi ngồi với Vua – thường dân không gián đoạn
Nếu không để thiệt cho mình – dù với thù hay bạn
Không còn để ai nợ nần hay còn nợ gì ai
Nếu mỗi phút giây con có được trong đời
Không để phí hoài mà luôn luôn đặt trên đường chạy
Thì thế giới này sẽ là của con, cùng tất cả những gì trong đấy
Và – quan trọng hơn – con trai, con là một Con Người!

Bạn đọc tham gia: Trang ([email protected])

Tôi cũng rất yêu bài thơ này. Tôi đã thử dịch theo ý hiểu của mình nhưng có lẽ vẫn chưa diễn đạt được hết ý tác giả. Mong là sẽ có thêm nhiều bản dịch hay hơn nữa, xứng với tầm vóc của bài thơ này được gửi lên đây để mọi người cùng chia sẻ.

Dưới đây là bản dịch của tôi.

Nếu

Nếu con có thể ngẩng cao đầu khi mọi người quanh con
Hoang mang dao động và đổ lỗi cho con tất thảy
Nếu con có thể ngẩng cao đầu ngay cả khi bị nghi ngờ nhiều đến vậy
Nhưng biết bao dung cho cả những hoài nghi
Nếu con có thể chờ đợi, chờ đợi kiên trì
Nếu con không để dối lừa làm cho mù quáng
Nếu bị ganh ghét, con vẫn giữ cho lòng mình sáng
Đừng nhìn mọi thứ quá tốt đẹp, đừng nói quá khôn ngoan.

Nếu con có thể ước mơ, đừng để ước mơ chi phối con hoàn toàn
Nếu con có thể nghĩ suy, đừng biến điều nghĩ suy thành mực tiêu trước mắt
Nếu con có gặp hai vị thần Vinh Quang và Tai Ách
Thì con hãy coi hai kẻ ấy như nhau.
Nếu con có thể giữ cho lòng mình không quá xót đau
Khi những sự thật con nói ra bị kẻ xấu chủ tâm xuyên tạc
Hay phải chứng kiến những đền đài của cuộc đời con vỡ nát
Con hãy bắt tay xây dựng lại dù chỉ với những dụng cụ cũ mòn.

Nếu con có thể mang tất cả những chiến thắng của con
Liều lĩnh đặt cựoc trong trò chơi sấp ngửa
Dù mất tất cả, con sẽ gây dựng lại một lần nữa
Chẳng thở than, dù chỉ lấy một lời
Nếu con có thể mang bao tâm huyết, trí lực suốt cuộc đời
Để cống hiến cho mục tiêu con chọn lựa
Kiên quyết theo đuổi đến cùng dù không còn gì để mất nữa
Ngoài ý chí kiên trì vẫn thúc giục 'Gắng lên"

Nếu lẫn trong đám đông, Đức hạnh là thứ con luôn giữ đầu tiên
Đi bên vua chúa con không làm mất đi những mối liên giao thuở trước
Nếu cả kẻ thù và bạn bè thân quen không thể nào làm con đau đớn được
Nếu tất cả mọi người đều có ý nghĩa với con, nhưng không phải quá nhiều

Nếu con có thể sống trọn vẹn trong từng phút, con yêu
Với sáu mươi giây đủ làm nên biết bao nhiêu kì tích
Thì của con đấy, thế gian này và mọi vật trên Trái Đất
Và đáng giá nhất, con trai, con là một Con Người!

FacebookTwitterLinkedInPinterestCập nhật lúc:
thơ canghệ thuậtNếuRudyard Kipling

Nội dung liên quan

  • Cái tâm đời thường

    20/10/2005Phan Chí ThànhCái Tâm con người gắn với đời sống con người. Đời sống dù là của một vĩ nhân hay của một người thường thì cũng cần phải có cái đế sống, tức là phải ăn, mặc, duy trì nòi giống. Vòng đi trở lại, chả thiếu gì những kẻ cao siêu rút cuộc cũng phải thừa nhận cái đời thường thế mà hoá ra to lắm. Có người còn cho là hơn cả sự to: Sống cho trọn một cái đời thường là khó nhất...

  • Ý nghĩa của tiền bạc

    20/09/2016Minh Huệ & AlphabooksTrong tiểu thuyết Atlas Shrugged xuất bản năm 1957 với đề tài là "vai trò của trí tuệ trong sự tồn tại của con người", Ayn Rand đã đưa ra những khái niệm mới mẻ về giá trị của tiền bạc. Rằng ham mê tiền bạc không phải là nguồn gốc của mọi tội lỗi. "Sự ham mê tiền bạc tức là nhận thức được rằng tiền được làm ra nhờ năng lực của con người và là phương tiện để đổi lấy những gì xứng đáng nhất"...

  • Sống đẹp, sống có ích

    27/07/2016Đặng Kim Cúc, Nguyễn Văn KhởiLại nhớ đến câu hỏi lớn của nhà thơ Cách mạng Tố Hữu: "Ơi, sống đẹp là thế nào hỡi bạn ?" lại càng là một khái niệm trừu tượng mà mỗi người có một cách hiểu riêng. Những hành động như trên liệu có phải là "sống đẹp”? Mỗi người phải làm thế nào để "sống cho đẹp"?

  • Tản mạn về triết lý đời thường

    11/12/2015Trường GiangXin đừng ai nghĩ rằng con người bình thường chỉ biết sống theo thói quen, chỉ biết chống đỡ bị động mọi khó khăn cản trở để tồn tại. Không, nghìn lần không; con người dẫu thấp kém đến mấy vẫn có những suy nghĩ, thậm chí vẫn có những chính kiến, thiên hướng sống rõ ràng...

  • Cuộc sống của bạn có ý nghĩa gì?

    08/10/2015David Niven, Ph.D.Trong cuộc sống, tất cả chúng ta đều có mối liên hệ với nhau và ít nhiều bị ảnh hưởng qua lại bởi những suy nghĩ, việc làm, quyết định của những người xung quanh, đôi khi bởi cả sự tồn tại đơn thuần của họ.

  • Ý nghĩa cuộc sống

    12/09/2014Phương ThiMẹ Teresa, người đã dành cả đời mình cho công việc từ thiện, được cả thế giới tồn vinh và ngưỡng mộ đã nói về cuộc sống...

  • Về vấn đề mưu cầu hạnh phúc cá nhân và ý nghĩa của nó đối với xã hội ta hiện nay

    03/05/2014PGS, PTS. Nguyễn Tấn HùngHạnh phúc và mưu cầu hạnh phúc cá nhân là vấn đề luôn được quan tâm trong lịch sử triết học. Bài viết điểm qua các quan niệm trong lịch sử triết học - cả phương Đông và phương Tây - về vấn đề quan trọng này. Thông qua cách nhìn mácxít về hạnh phúc, bài viết xác định một vài vấn đề đang đặt ra trong xã hội ta hiện nay...

  • Hội nhập giữa đời thường

    12/03/2014Vương Trí NhànNhững chuyển biến hôm nay - những biến chuyển mà trong cuộc hội nhập đã diễn ra hai chục năm và được đánh dấu bằng việc Việt Nam chính thức trở thành thành viên của WTO. Theo tôi phải xem đây như một nét mới của người Việt hiện đại...

  • Ý nghĩa cuộc sống: Mi ở đâu?

    24/09/2013Mỹ Quyên“Cuộc sống bây giờ mỗi ngày trôi qua với cảm giác chán ngán. Chán không phải vì cái gì cụ thể mà vì nó vô vị, vô nghĩa rất nhiều. Chúng em sống no đủ về kinh tế thật nhưng tinh thần lại vô cùng trống trải”.

  • Giáo dục và ý nghĩa cuộc sống

    28/12/2011Hoài Khanh dịch và giới thiệu (1972)Các hệ thống dù là giáo dục hay chính trị, đã không được đổi thay một cách huyền diệu, chúng chỉ chuyển hóa khi nào có một sự thay đổi nền tảng trong chính chúng ta. Cá nhân là quan trọng trên hết, chứ không phải hệ thống và bao lâu cá nhân không hiểu biết toàn thể quá trình của mình, thì không có một hệ thống nào, dù là ở phe tả hay phe cánh hữu có thể mang đến trật tự và hòa bình cho thế giới...

  • Việc làm có ý nghĩa quan trọng với thế hệ trẻ

    03/06/2006Vũ Đình Khôi ([email protected])Trước tiên, tôi gởi lời cảm ơn chân thành đến GS Chu Hảo về việc thành lập NXB Tri Thức. Thật tình, thế hệ trẻ chúng tôi bị thiếu thốn về các tri thức kinh điển của thế giới vì nhiều lý do khách quan và chủ quan. Nhưng theo tôi chủ yếu là chủ quan...
  • xem toàn bộ

Nội dung khác

Tư liệu mới
© 2003 - 2025 ChúngTa.com
quynhorange.comfirephoenixteam.com