ChúngTa.com

Bệnh giả dối đã chữa lành rồi, nhưng còn có một chứng bệnh nữa là thói nhút nhát. Chứng bệnh đó chữa không lành thời người mạnh hóa người hèn, người khôn hóa người dại, trăm việc gì ưu thắng nhượng cho người mà mình cam chịu về đường liệt bại; biết việc nên nói mà tiếng không dám hở môi, biết đường nên đi mà một bước không dám ra khỏi cửa, miệng hùm gan sứa, thiệt là những bọn anh hùng hào kiệt của nước ta, mà huống chi những kẻ thôn quê hèn hạ đó còn mong gì với chúng nó bàn việc to lớn được?

Xưa ông Hải quân đại tướng nước Anh là Nốt Nhỉ Tốn có nói: "Trong pho tự điển của người giỏi không bao giờ viết chữ khó." Người anh hùng nước Pháp là ông Nã Phá Luân có nói: "Kìa chữ khó đó chỉ thấy trong pho tự điển của người ngu mà thôi". Tục ngữ ta cũng có câu: "Có gan thời chọi với trời", lại có câu hát: "Đố ai lượm đá quăng trời, đan gàu tát bể, mới người khôn ngoan". Xem mấy câu nói đó thời thiên hạ có việc gì khó đâu? Mà thế thật. Ta có gan xuống vực thời thuồng luồng phải sợ ta; ta có gan vào rừng thời hùm beo phải kiêng ta.

Hùm beo với thuồng luồng chỉ bắt nạt được những người nhát gan mà thôị Bây giờ người ta chưa thấy bóng thuồng luồng mà đã rởn ốc, chưa nghe tiếng hùm beo mà đã rùng mình!
Ôi! nước ta là một nước thỏ hay sao? Rụt rụt rè rè, sợ đầu sợ đít, còn có gì là tư cách con người nữa ru? Bệnh nhút nhát còn đeo lấy một ngày, thời công việc tự lập tự cuờng không một ngày nào cất nổi, mà muốn chữa chứng bệnh đó, thời phải dùng vị thuốc này mới hay: vị thuốc gan quả quyết.

Xưa nay những người can đảm cũng phải luyện tập mới nên, mà khi đầu luyện tập thời phải có một tấm gan quả quyết. Toan vượt núi thời chớ thấy núi mà gớm cao; toan qua sông thời chớ thấy sông mà ghê sông rộng.

Bao nhiêu nguy hiểm, ta kể cho là sự rất thường; bao nhiêu khó khăn ta kể cho là sự rất dễ. Bước con đường muôn dặm phải cậy tấm gan quả quyết đó làm roi ngựa, máy xe, dầu chông gai mà quản gì. Đã có tay chân ta đó, nhứt chết nhì sống, còn mình thời việc ấy chắc phải xong, có sợ gì mà nhút nhát? Vậy nên trong bài thuốc "Tự lập", phải dùng một vị như sau: "Gan quả quyết" hai lá rất lớn.