Ham đọc chỉ là huyền thoại

10:04 CH @ Thứ Ba - 18 Tháng Mười, 2016

Bảng xếp hạng 61 nước đọc sách nhiều nhất có kể đến ba nước ở Đông Nam Á. Singapore xếp thứ 36, Malaysia xếp thứ 53 và Indonesia áp chót, đứng thứ 60. Tìm mỏi mắt không thấy có Việt Nam. Có thể hiểu là Việt Nam không có trong số 61 nước đọc sách nhiều nhất trên thế giới...

Tranh: Lê Thiết Cương

Một cách cụ thể và khoa học những nước “có chữ” nhất và đọc sách nhiều nhất.

Vị trí thứ 60 khiến ông bộ trưởng giáo dục và văn hóa Indonesia rất ưu tư. Công trình nghiên cứu còn chỉ rõ những yếu tố cơ bản tạo điều kiện cho việc đọc sách ở Indonesia không hề thấp, mà đứng thứ 34.

Như vậy là còn hơn cả điều kiện ở các nước Đức, Bồ Đào Nha, New Zealand và Hàn Quốc. Điều này cho thấy hiệu quả rất thấp của việc sử dụng điều kiện sẵn có để đọc sách. Số lượng thư viện, số lượng sách xuất bản, số lượng báo chí, thời gian dành cho văn học ở trường sở, máy tính và thư viện di động không nói lên được tình trạng thật của thói quen đọc sách.

Khoảng dăm năm trước, một nhà giáo dục Indonesia tỏ ý trách chính phủ nước mình về chính sách giáo dục, rồi bà nói thêm: trong các nước ASEAN, họa may giáo dục Indonesia chỉ hơn có Việt Nam mà thôi.

Người viết bài này nghe vậy thì cảm thấy có chút tổn thương trong lòng. Tổn thương vì khi ấy chưa có thông tin về xứ vạn đảo. Bà tự nhận là kém thì cứ việc, sao lại vẽ ra chuyện xếp trên nước khác. Người dễ tự ái là người ảo tưởng về mình và không hiểu về người xung quanh. Bây giờ, khi đã hiểu về đất nước Indonesia thì người viết không còn thấy bực mình nữa.

Việc đọc sách cũng vậy. Ai nói người Việt ham đọc tức là mới chỉ ra đến phố sách Tràng Tiền - Nguyễn Xí - Đinh Lễ ở Hà Nội, mới chỉ đến vài đường sách ở Sài Gòn.

Đến phố sách thì thấy quả là có nhiều người đọc sách. Nhưng có bao nhiêu người đọc sách thì ra đấy hết cả rồi. Còn nhìn phố phường hàng triệu người chen chúc ngoài kia thì mới thấy tỉ lệ đọc sách là rất thấp.

Vào bệnh viện mới thấy người ốm là rất nhiều. Nhưng không ai nhìn một bệnh viện đầy người ốm mà nghĩ đường phố ngoài kia chắc cũng chỉ toàn người ốm.

Từng có lúc người ta nói với học sinh rằng người Việt có tính hiếu học. Huyền thoại đấy. Ngày xưa bỏ công bỏ của bỏ sức đi học, mục đích là đỗ đạt sẽ được bổ làm quan, có quyền có thế có tiền có danh.

Như vậy học là để được thoát ly khỏi chốn chân lấm tay bùn, thoát khỏi cảnh nghèo. Học là có mục đích thực dụng. Cũng là mục tiêu thực tế, không có gì là dở. Ngày nay học cũng là có nhiều dụng ý nhiều toan tính. Cũng là thiết thực. Chỉ có điều học không hẳn là vì hiếu học, không hẳn coi học như một thói quen, một cái thú, một niềm yêu thích.

Ai nói học là một cái thú, xin hãy nhắc lại? Phản biện thì học là công cuộc lao lực bậc nhất, học là lao động, học là đổ mồ hôi sôi nước mắt và tra tấn trí não. Học bị coi là đối trọng của giải trí, xả hơi.

Ấy thế, đang bàn về tinh thần hiếu học. Một tinh thần yêu lao động. Đang làm một công trình nghiên cứu lớn, quay ra giải một bài toán nhỏ cũng là giải trí.

Đang viết một cuốn sách dày, chuyển sang viết một đoạn tản văn cũng là thư giãn. Đang cày cấy trồng trọt cho một vụ lúa, lúc nông nhàn ngồi đan lát cái rổ cái rá cũng là đổi gió. Những thứ với người khác bị coi là vất vả thì với người yêu lao động có khi nó là giải trí là thư giãn.

Đọc cũng thế, một khi đã thành thói quen, thành niềm yêu thích thì đọc không còn là lao lực phải cố gắng. Một ngày không đọc như một ngày không ăn, không đọc không chỉ là thiêu thiếu một cái gì, mà là không chịu nổi.

Nhưng tôi cũng đã có lần viết, người Việt hầu như đã mất thói quen tiêu dùng sản phẩm văn hóa. Phụ nữ có thể mất hàng giờ đến trung tâm mua sắm, có thể bỏ kha khá tiền mua túi xách ví đầm mỹ phẩm và các phụ kiện khác.

Đàn ông có thể tụ tập bia bọt trà lá với số tiền không hề nhỏ. Nhưng tiền ấy bảo họ trích một phần ra mua sách thì không. Không không là không. Tiền ấy bảo họ mua vé đi xem phim xem kịch, không không là không.

Vé cho thì đi xem, sách tặng thì đọc, xem và đọc xong thì cũng có thể thấy một cái gì trong ấy, nhưng tự mình đi mua thì xin lỗi.

“Không hình thành được thói quen tiêu thụ sản phẩm văn hóa” - nhiều nhà văn hóa khi nêu vấn đề này ra thường có ý trách. Đừng trách. Người viết bài này thì không có ý ấy. Có chăng thì cười đùa giễu cợt một tí, giễu người mà cũng cả tự giễu.

Tạo hóa ban cho toàn nhân loại tứ khoái, nhưng chỉ ban cho một thiểu số người ngũ khoái mà thôi. Đấy là cái khoái thứ năm, khoái cảm đọc sách. Chỉ rất ít người có khả năng mê sách, rất ít người có khả năng thu nhận được nhiều điều từ sách, vận dụng được từ sách. Không được trời cho cái khoái thứ năm, đấy là thiệt thòi, là đáng tiếc cho con người chứ đâu phải là đáng trách.

LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Đọc sách, đừng làm con mọt sách

    20/07/2015Sau những phản hồi nhiều chiều của bạn đọc về bài viết Sự khốn cùng của “tư duy triệu phú”, ông Nguyễn Mạnh Hùng - tổng giám đốc Công ty cổ phần sách Thái Hà, đã có những chia sẻ về sách self-help...
  • 19 điều cần biết nếu trót yêu một Mọt sách

    09/06/2018Lyo (Theo Buzzfeed)Sách có thể là kết nối của những tâm hồn đồng điệu và dẫn lối cho họ đến bên nhau. Và sách cũng sẽ là món ăn tinh thần của những người đang yêu. Nhưng đôi lúc, có người lỡ trót yêu một mọt sách và họ cảm thấy rằng thật khó để nắm bắt tình cảm, vậy “họ” nên đọc 19 điều cần phải biết ngay dưới đây...
  • Sundar Pichai: Từ mọt sách đến CEO Google

    01/02/2016Lê PhátSundar Pichai là một hình mẫu điển hình của người trẻ châu Á, lớn lên với sự trợ giúp của gia đình và bay cao bằng đam mê...
  • Chi 230 tỷ để ham đọc sách:Người dân bận lo cơm áo

    25/08/2015Bảo BảoVấn đề không phải là có bao nhiêu kinh phí mà cái quan trọng là có chiến lược bài bản để thực hiện hiệu quả hay không?
  • Con mọt sách

    23/10/2014Hà Linh QuânHồi đầu những năm 70 thế kỷ XX, ở Hải Phòng có 2 người đàn bà nổi tiếng trong giới trí thức. Họ không viết văn, làm thơ, soạn nhạc hay cầm cọ vẽ, nhưng họ có quyền phân phát các tiểu thuyết lừng danh nhất, những tập thơ tuyệt vời nhất, các đĩa nhựa ghi 9 bản giao hưởng của Beethoven hoặc những kiệt tác (in lại) của các danh hoạ thuộc trường phái ấn tượng Pháp...
  • Sẽ thật tuyệt nếu có bạn trai ham đọc sách!

    15/03/2014Béo PossibleBạn đừng vội đánh đồng khái niệm “ham sách” với “mọt sách” nhé. Một người ham thích sách, không có nghĩa cả ngày và cả đời chỉ dính chặt mình mụ mị trong những trang sách. Đơn thuần là yêu thôi, là luôn tìm thấy niềm đam mê và cảm hứng mãnh liệt từ trong thế giới ấy. Và con gái ơi, một chàng trai như vậy thực sự rất- đáng–để- yêu đấy...
  • Mọt sách thành đạt

    27/06/2006Trông dáng dấp, cung cách làm việc của ông chủ công ty kinh doanh vàng bạc lớn nhất miền Bắc vẫn có bóng dáng của một anh bộ đội Trung đoàn 47 (Bộ Tư lệnh Thủ đô), hay ông chủ của một xưởng sản xuất xe lam ở Hà Nội những năm 80.
  • "Mọt sách" ét-vê

    21/02/2006Hoàng Quỳnh - Thanh KiềuThà nhịn một bữa cơm, bớt đi một ly cà phê để “tậu” về cuốn sách mà mình thích, đó là phương châm sống của những sinh viên “nghiện sách”.
  • Từ “con mọt sách” trở thành tỉ phú

    12/02/2006Băng Hữu ThanhTừ những trang sách bổ ích làm nền tảng vững trãi cho Oprah Winfrey bước vào ngành phát thanh truyền hình rồi trở thành một nhân vật huyền thoại trong giới truyền thống ở Mỹ...
  • Phải ham đọc rồi sẽ "biết đọc"

    05/07/2005TS Phạm Văn Tình (Viện Ngôn ngữ học Việt Nam)Không ai mới đọc sách mà đã cảm hết cái hay, cái đẹp của sách. Phải đọc nhiều, đọc lâu mới có thể hình thành cho mình một "phông" tri thức và một gu thẩm mỹ thích hợp. Đọc sách cũng như ẩm thực vậy. Muốn trở thành một người sành ăn phải thích ăn và biết ăn đúng lúc, đúng cách.
  • xem toàn bộ