Mười kế sách dâng lúc gà gáy

09:33 SA @ Chủ Nhật - 22 Tháng Năm, 2022

Kê minh thập sách có một ý nghĩa quan trọng đối với thời cuộc, với “xã tắc cương thường” cuối thời Trần. Thực tế xã hội thời đó, chính bà Bích Châu trực tiếp chứng nghiệm. Bà lại có lòng yêu nước sâu sắc, sớm nhận thấy nguy cơ đổ nát của triều chính. Để góp phần cứu vãn tình thế, để xây dựng đất nước, bà đã trình lên nhà vua bản kế sách này..... 

Bà là Nguyễn Thị Minh Châu, cung phi vua Trần Duệ Tông (1336-1377), vua Lê Thánh Tông tặng bà mĩ hiệu Chế Thắng Phu nhân. Thấy triều chính cuối thời Trần suy vi, bà dâng vua bài "KÊ MINH THẬP SÁCH".

Ảnh: Tượng bà Bích Châu tại đền thờ bà xã Kỳ Ninh, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh 

Về sau bà theo đoàn thuyền chiến đi đánh Chiêm Thành. Tại cửa biển Kỳ La, nay là Kỳ Anh, Hà Tĩnh, bà tình nguyện làm vật hiến tế để cầu thủy thần cho gió yên biển lặng.

Nguyên văn bài Kê Minh Thập Sách:

"Trộm nghĩ dời khỏi bếp gianh, giữ cháy trước khi chưa cháy. Dùng gốc cây dâu ràng cửa tổ, phòng mưa trước khi chưa mưa. Vì dân tình dễ chìm đắm vào sự yên vui, mà thế vận khó lòng giữ được luôn bình trị. Cho nên, tiến lời răn biếng trễ, Cao Dao trước dè sự ngợi khen; ở vào đời thái bình, Giả Nghị (1) đã tâu lời than thở. Chỉ vì yêu vua mà ngăn trước, không phải làm khác chúng để khoe tài.

Kẻ thiếp hèn là Bích Châu; lúc nhỏ sinh ở nơi nghèo hèn, khi lớn được vào hầu, chứa chan ban thưởng, đằm thắm thương yêu, thêu xiêm áo vua Ngu, trút trâm cài Khương Hậu (2), tiến lời can đứng trước đình thần. Bày tỏ mười điều, băn khoăn tấc dạ:

Một là, năng giữ cỗi gốc của nước, trừ hà bạo thì lòng người yên vui.

Hai là, giữ nếp cũ, bỏ phiền nhiễu thì kỷ cương không rối.

Ba là, nén chặt kẻ quyền thần để ngăn ngừa chính sự mục nát.

Bốn là, thải bớt những kẻ nhũng lạm để trừ tệ khoét đục của dân.

Năm là, xin cổ động nho phong, khiến cho lửa bó đuốc cùng với ánh mặt trời cùng soi sáng.

Sáu là, mở đường cho người nói thẳng, để cho cửa thành cùng với đường can gián mở toang.

Bảy là, cách kén quân nên chú trọng vào dũng lực hơn là cao lớn.

Tám là, chọn tướng nên cầu người thao lược mà không căn cứ vào thế gia.

Chín là, khí giới quý hồ bền chắc, không chuộng hình thức.

Mười là, trận pháp cốt cho chỉnh tề, cần chi điệu múa.

Mười điều kể trên rất là thiết thực, phơi bày tấm lòng trung, mong được bề trên soi xét. Hay tất làm, dở tất bỏ, quân vương nghĩ đến chăng? Nước được thịnh trị, dân được yên, thiếp mong lắm vậy".

Tiếc rằng vua Trần Duệ Tông không lắng nghe những lời trong kế sách, giúp "xã tắc cương thường" mà còn làm triều chính thêm đổ nát. Nhà vua vẫn cất quân đi đánh Chiêm Thành, bị thua trận, tử nạn tại chiến trường. Đại Việt sử ký toàn thư đã ghi rõ: “Vua ở ngôi bốn năm, thọ 41 tuổi. Vua ương gàn cố chấp, không nghe lời can, khinh thường quân giặc, nên mang hoạ vào thân, chứ không phải là do bất hạnh”.

Nguồn:
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Tản mạn nhân vật lịch sử Trần Trọng Kim qua những trang hồi ký

    27/08/2019Trần Văn ChánhThuộc thế hệ tuổi trên dưới 60 như chúng tôi, ở miền Nam, hễ có quan tâm ít nhiều tới chuyện sách vở thì hầu như không ai không biết đến nhân vật Trần Trọng Kim (1883-1953), một học giả tên tuổi, có thời gian ngắn tham gia chính trị với tư cách Thủ tướng của Đế quốc Việt Nam (1945), và là người tiên phong cho một số công trình biên khảo có giá trị lâu dài thuộc nhiều lĩnh vực học thuật khác nhau, như Việt Nam sử lược, Nho giáo, Truyện Thúy Kiều...
  • "Văn minh tân học sách" – Bước chuyển có ý thức sang nền văn minh mới

    10/07/2017Phạm Khiêm Ích"Nay đã từng ngẩng đầu trông lên, cúi đầu nhìn xuống, trầm ngâm suy nghĩ cho cùng, để tìm kế mở mang dân trí giữa nghìn muôn khó khăn”. Từ sự suy nghĩ sáng suốt, các cụ đã đề ra 6 biện pháp: 1/Dùng văn tự nước nhà; 2/Hiệu đính sách vở; 3/Sửa đổi phép thi; 4/Cổ võ nhân tài; 5/Chấn hưng công nghệ; 6/Mở tòa báo...
  • Tác giả Văn minh tân học sách phải chăng là của Tiến sĩ Ngô Đức Kế?

    09/07/2017Nhà giáo ưu tú Vũ Thế Khôi. Sách do Đông kinh Nghĩa thục ở Hà Nội in ấn bằng chữ Hán và phát hành năm 1907 nhân dịp thành lập ngôi trường ở số 4 và số 10 phố Hàng Đào, cùng với hai cuốn sách quan trọng khác là Quốc dân độc bản và Tân đính luân lý giáo khoa thư, đều không đề tên người biên soạn...
  • Kế sách xây dựng nền học mới để đạt đến văn minh (1)

    05/03/2016Khuyết DanhVăn Minh Tân Học Sách (Kế sách xây dựng nền học mới để đạt đến văn minh) ngay từ tên gọi đã tự cho mình vai trò của một tuyên ngôn, một cương lĩnh nhằm xây dựng một nền giáo dục và một nền học thuật mới, chìa khóa của tiến bộ quốc gia và dân tộc...
  • Cuộc đời tôi đầy âm hưởng sách

    24/01/2014Phương Mai“Quyển sách thay đổi cuộc đời” là một phần của dự án xã hội Thư viện thông minh do Samsung, báo Tuổi Trẻ, Nhà xuất bản Trẻ, nhà sách Fahasa cùng phối hợp thực hiện. Kỳ này xin giới thiệu bài viết của tác giả Nguyễn Phương Mai...
  • Kế sách cứu nước – xây dựng nội lực đất nước hùng cường thế kỷ XXI

    23/01/2013TS. Sử học Nguyễn NhãTôi vốn là nhà sử học nghiên cứu lịch sử Việt Nam với cách nhìn ngàn năm trước hướng về ngàn năm sau, nhận thấy rằng hiện nay không còn là nguy cơ xâm lược mà thật sự đã xảy ra xâm lược lãnh thổ ở Biển Đông và xâm lược phá nát kinh tế văn hóa xã hội Việt một cách thâm sâu chưa từng có...
  • Chính sách "sản phẩm hướng người dùng" là trọng tâm

    12/03/2004Bùi Quang MinhMicrosoft, dưới sự lãnh đạo của Gates, đã đặt nhiệm vụ trọng tâm là liên
    tục tạo ra và cải tiến các phần mềm sao cho chúng ngày càng "thân
    thiện" hơn, hiệu quả cao hơn do đó là hấp dẫn hơn đối với người sử dụng.
    Đấy là chính sách "sản phẩm hướng người dùng"...
  • xem toàn bộ