ChúngTa.com

Thuở nhỏ tôi thường mơ thấy cây ruối sau nhà bay lên trời, dưới gốc của nó có một đám mây màu vàng ngà. Không nhìn thấy rễ cây nhưng tôi cảm giác chúng đang ngủ trong đám mây vàng ngà ấy, giấc ngủ dịu dàng mềm mại chẳng vướng bận bởi các ý nghĩ. Lớn lên, lao vào đời sống với bao nhiêu tác động xô dập của xã hội, đôi lúc tôi mơ lại cú bay lên chậm rãi, lừng lững của cây duối và tôi vẫn cảm giác những chiếc rễ đang ngủ giấc ngủ trong trẻo nguyên sơ. Tôi thèm giấc ngủ của những cái rễ. Phá bỏ nguyên sơ chính là các ý nghĩ.

Vào những lúc yên ả nhất, bằng một thứ hình dung khó hiểu tôi nhìn thấy hình thù của ý nghĩ, nó như cái tổ kết bằng nhiều vật liệu khác nhau, hiển nhiên trong đó có vật liệu sạch có vật liệu không sạch. Cái tổ được kết bằng nhiều ý nghĩ, nó đích thực là cái tổ vì từ đây các tư tưởng, các hành động ra đời, bay lên, chết đi và hồi sinh. Ý nghĩ làm con người vĩ đại hơn, tỉnh táo hơn, rút ngắn được các khoảng cách hơn, nhưng ý nghĩ cũng làm con người già nua mệt mỏi, trở thành loài phức tạp, lắt léo nhất. Người nào có ý nghĩ của người ấy, cũng như tổ nào có mùi của loài ấy. Có tổ mùi oi oi nồng nồng, có tổ mùi cay cay hăng hăng, có tổ mùi thơm dịu, có tổ mùi ngai ngái. Ý nghĩ có loại gầy loại béo, có loại xa loại gần, có ý nghĩ đơn giản, lại có ý nghĩ phức tạp, có ý nghĩ xấu và có ý nghĩ tốt. Ý nghĩ đa dạng như chính thế giới này.

Không thể truyền ý nghĩ cho nhau như truyền kinh nghiệm, càng không thể giữ ý nghĩ làm của gia báo như vật hữu hình nào đó. Ý nghĩ sinh ra và mất đi theo trình tự sinh trưởng của từng cá nhân. Lịch sử của ý nghĩ là lịch sử của mỗi con người cụ thể. Không có thế hệ nào nghĩ tiếp ý nghĩ của nhau, không bao giờ có. Bán thân ý nghĩ là ích kỷ, còn kết quả của ý nghĩ thì khác, đôi lúc nó là sự xả thân cho cái ngoài nó.

Có một cuộc chiến tranh khốc liệt vĩnh viễn chẳng phân thắng bại do đó chẳng bao giờ chấm dứt, đấy là cuộc chiến giữa cái chết và ý nghĩ. Hai cái này quyết định diện mạo thế giới. Thời gian ngừng vận động khi cái chết và ý nghĩ tạm thời hưu chiến, có nghĩa chúng tạm thời đi ngủ, như giấc ngủ của những cái rễ cây ruối mà tôi đã mơ. Vào thời khắc đó thế giới sẽ chập lại làm một thể thống nhất vô cá tính và con người bước ra khỏi tất cả các định nghĩa về chính bản thân mình.

Nghĩ là một từ, một câu, một khái niệm quen thuộc tới mức đôi khi chúng ta chẳng bao giờ bận tâm nghĩ về nó cũng như đôi khi chúng ta quên mất rằng đời sống tồn tại nhờ ý nghĩ, xã hội phát triển nhờ ý nghĩ, nhờ ý nghĩ mà thế giới này mới được nhìn nhận là thế giới. Người phương Đông tìm ra lửa tam muội, tìm ra âm dương bát quái, chế được thuốc súng, cầu cống và bàn tính đều là do ý nghĩ cả. Hình như chỉ có cái hôn không ra đời tù ý nghĩ. Con người nhìn chim nghĩ ra máy bay, nhìn lá rụng nghĩ về sự lụi tàn và nẩy sinh nỗi buồn. Đến khi con người nhìn cây cổ thụ mà nghĩ ra thần, thì lúc đó quả là ý nghĩ đạt đến siêu phàm. Thần là cái bản năng được sinh hạ và nuôi dưỡng nhờ ý nghĩ. Trên ba mươi tuổi nhờ ý nghĩ, tôi mới lặng lẽ rút ra cho mình kết luận muộn mằn này. Đất là những gì ta có được, còn bầu trời là tổng số những mất mát của ta.

Nghĩ nhiều khi cũng dẫn đến nguy hại. Các nhà tư tưởng nghĩ ra các triết thuyết, có triết thuyết phải đem áp dụng nó vào đời sống, đem áp dụng mà người ta không nghe thì xảy ra chiến tranh chém giết. Đôi lúckhông nghĩ thì đúng, nghĩ lại đâm sai. Nhưng không nghĩ thì gay go. Sinh ra con người ta khóc đạp chả cần nghĩ, khi tập đi, tập nói, tập gói thì dứt khoát phải nghĩ. Không nghĩ tôi đố anh biết cầm đũa để ăn, biết nheo mắt để giễu cợt người khác. Nghĩ vì chưa biết, biết rồi mà nghĩ nữa thì thành giỏi, giỏi rồi mà nghĩ nữa thì thành siêu nhân.

Không một tầng lớp, một chủng tộc, một thể chế nào độc quyền được ý nghĩ. Ai dám bảo trời xanh ngoài kia không ngẫm ngợi? Ai dám chắc nước là vô tình? Ai khẳng định những con chuồn chuồn này vô lo vô nghĩa. Nếu những cái đó mà nghĩ thì con người cần phải bình tĩnh khiêm tốn hơn. Sự lạc nẻo giữa các loài chẳng bởi ngôn ngữ mà bởi ý nghĩ. Ý nghĩ là hàng rào của sự nghĩ, là pháo đài cô lập chính mình, cái nọ khinh thường cái kia, mải miết mỗi kẻ một đường. Tất cả đang lạc nhau cho dù chúng ta, họ, bọn nó, tôi, anh, hắn, cái ấy đều hít thở một bầu không khí, đều tắm chung một dòng sông, sưởi ấm dưới một mặt trời và đều chìm đắm vào cái gọi là bóng tối.

Hình dung mình trở thành cây ruối bay lên trời nhô đám mây màu vàng ngà và tôi ngủ giấc ngủ của những cái rễ, không bị khuấy động bởi các ý nghĩ. Bay mãi theo chiều thẳng đứng, lạc giũa vũ trụ trùng điệp, chẳng cần tới sự giao tiếp, chẳng cần đối phó với bất kỳ âm mưu nào, tâm trí tôi hoàn toàn yên tĩnh. Ngay lúc ấy, ngay cái giây phút bắt đầu yên tĩnh, tưởng như thoát khỏi mọi ý nghĩ dù trong đầu tôi, nơi chứa đựng những quá vãng đột ngột vang lên câu hỏi: Có phải mình đang không nghĩ không nhỉ? Và tôi biết ý nghĩ thêu dệt lên con người, ý nghĩ là biểu hiện sức mạnh cá nhân. Giấc mơ của tôi là ý nghĩ của tôi, chính bản thân tôi là ý nghĩ của tôi. Chúng ta là ý nghĩ của chính mình. Ngoài ý nghĩ thế giới không có.