Lãi suất tăng thẳng đứng như đồng rub rơi

Người Lang Thang dịch
03:59 CH @ Thứ Tư - 17 Tháng Mười Hai, 2014

Nước Nga chào ngày thứ Ba với nguy cơ đối mặt với khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong 15 năm cầm quyền của Tổng thống Vladimir Putin, làm nổi lên những vấn đề cơ bản về tương lai đất nước như lòng tin của các nhà đầu tư đang bị xói mòn nhanh chóng.

Sự lo sợ được châm ngòi bởi quá trình trượt giá nhanh của đồng rub, tới 17% so với đồng đôla chỉ trong 2 ngày bất chấp “quyết định lúc nửa đêm” thứ Ba [1] của Ngân hàng Trung ương Nga, tăng sốc lãi suất để cố gắng đẩy đồng tiền của mình lội ngược dòng chảy thiệt hại.

Uy tín của Putin vẫn giữ vai trò hàng “khủng” ở Nga, nhưng vai trò này của ông ta là dựa trên món lợi cho cử tri: họ có được một sự thịnh vượng và ổn định, đổi lại là một sự chấp nhận một đời sống chính trị không có đối lập thực chất. Và chính cái vế đó của ông ta, đang thực sự bị đặt dấu hỏi.

Có một thời điểm trong ngày thứ Ba (16/12/2014), một đôla Mỹ có thể mua được 79 rub, một sự trượt giá khủng khiếp từ mốc 33 rub đổi một đôla vào tháng Giêng năm nay và giữ được bình ổn trong phần lớn thời gian trong năm. Cuối ngày hôm thứ Ba, tỷ giá bình ổn ở mức 68 rub đổi 1 đôla.

Cuộc khủng hoảng đã thu hút sự chú ý của giới chóp bu Nga, với quan hệ vẫn rất khăng khít của Putin với những người đứng đầu chính phủ, Thủ tướng Dmitry Medvedev đã nhóm họp khẩn cấp và cơ quan truyền thông Nhà nước đã gần như dành hết sức lực của nó để bảo vệ dư luận trước sự đổ vỡ nhanh chóng. Một số nhà phân tích cũng đã bắt đầu tự hỏi liệu Thống đốc Ngân hàng trung ương hoặc một vài nhân vật quan trọng khác có sớm bị thay thế hay không.

Cú tăng mạnh lãi suất – từ 10,5 lên 17% - hứa hẹn đẩy nền kinh tế Nga vào suy thoái sâu vào năm sau, và đồng thời nó là dấu hiệu cho thấy các nhà hoạch định chính sách của nước này còn rất ít biện pháp để chống đỡ khủng hoảng.

Hôm thứ Ba, vài quan chức kinh tế hàng đầu nói rằng người Nga đơn giản là chỉ phải tập quen dần với điều kiện sống kém hơn. Thứ trưởng Olga Golodets cho rằng “số người nghèo chắc chắn sẽ tăng lên vì lạm phát.” Elvira Nabiullina, thống đốc Ngân hàng trung ương thì nói, “Điều kiện mới đòi hỏi sự thay đổi trong hành vi,” một trong những hành vi đó liên quan đến việc “cần phải bỏ việc sử dụng hàng hóa nhập khẩu đắt tiền” và thay vào đó bằng hàng Nga rẻ hơn.

Putin đã không tuyên bố công khai về khủng hoảng hôm thứ Ba, nhưng người phát ngôn của ông ta thông báo rằng cuộc họp báo thường niên vào ngày thứ Năm sẽ tập trung vào vấn đề kinh tế.

Chiến thuật của Ngân hàng trung ương Nga đã làm sống lại ký ức nước Nga của thời kỳ khủng hoảng 1998, khi đất nước lún sâu vào nợ nần và siêu lạm phát đã biến sổ tiết kiệm của cả một thế hệ thành giấy lộn. Nổi lên nhờ giá dầu tăng, Putin đã giành phần lớn những năm đầu của thời gian cầm quyền để xây dựng các thể chế có thể đảm bảo cho một sự ổn định kinh tế. Kết quả là, nước Nga nay vẫn đang có nhiều nguồn lực để đối phó với khủng hoảng hơn hồi đó, bao gồm cả dự trữ ngoại tệ lớn thứ tư thế giới. Đầu tháng này, họ vẫn có dự trữ 416 tỷ đôla và con số này sẽ giảm đi 80 tỷ trong năm nay.

Tới nay, lượng ủng hộ của ông Putin vẫn giữ mức cao kỷ lục. Nhưng những người làm công tác thăm dò cảnh báo rằng con số này có thể bị thách thức bởi tình trạng của nền kinh tế.

“Nếu nền kinh tế tiếp tục trầm trọng trong một thời gian dài sẽ là tình trạng mà thể chế của ông Putin cũng chưa bao giờ lâm vào.” – ông Denis Volkov (trung tâm thăm dò độc lập Levada ở Moscow) nói.

Giới bán lẻ nói rằng vào hôm thứ Ba đã có một số người Nga chạy vội đến cửa hàng tìm mua một số mặt hàng có giá trị cao như xe hơi hoặc các thiết bị khác trước khi chúng được niêm yết giá mới theo đà tăng của tỷ giá. Điều này gợi nhớ đến năm 1998, khi người tiêu dùng cố gắng chuyển tiền tiết kiệm của họ sang hàng hóa để giữ giá trị. Nhưng nay các gian hàng vẫn đầy ăm ắp.

Nền kinh tế Nga đã bắt đầu khủng hoảng từ trước tháng Ba là thời điểm Nga sáp nhập bán đảo Crimée của Ukraine và (bị cáo buộc) [2] tiếp tay cho bọn nổi loạn thân Nga ở Đông Ukraine. Những quyết định này đã châm ngòi cho một loạt lệnh trừng phạt của Phương Tây áp đặt lên nước Nga, căng thẳng nhất giữa hai phía từ sau Chiến tranh Lạnh. Tình hình không dễ đoán trước làm hoảng sợ các nhà đầu tư, và Ngân hàng trung ương đã dự đoán trong năm nay sẽ có khoảng 128 tỷ đôla Mỹ rút khỏi nước Nga.

Điều kiện kinh tế kém đi nhanh chóng có thể thúc đẩy một sự hòa giải của nước Nga với Ukraine. Cũng trong ngày thứ Ba, ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã bỏ yêu cầu đối với Kiev phải tăng thêm quyền lực cho một số vùng của Ukraine, vốn vẫn là yêu cầu chủ yếu của Nga từ khi cựu tổng thống Ukraine Viktor Yanukovych bị lật đổ vào tháng Hai.

“Điều này để cho người Ukraine quyết định,” Lavrov nói trong một cuộc phỏng vấn với kênh Truyền hình 24 của Pháp. “Chúng tôi không đề nghị một liên bang, chúng tôi không đề xuất một khu tự trị” – ông ta nói, mặc dù chính ông ta và cả Putin đã nhiều lần đề xuất chính xác như vậy. Một thỏa thuận ngừng bắn ở Đông Ukraine đã bắt đầu tuần trước và vẫn đang có hiệu lực, mặc dù cả NATO và Ukraine đều nói rằng Nga vẫn đang tiếp tục củng cố các vị trí của mình trong khu vực. Nga vẫn phủ nhận cáo buộc việc đưa quân vào vùng này.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ John F. Kerry cũng đã khen ngợi động thái này của Nga, bước đầu dẫn đến việc nới lỏng các lệnh trừng phạt. “Có các dấu hiệu của những lựa chọn mang tính xây dựng,” ông Kerry nói với các phóng viên ở Luân Đôn khi đề cập đến thỏa thuận ngừng bắn.

Chính phủ Nga cho rằng đến cuối năm nay lạm phát chỉ đạt 10% và nền kinh tế sang năm rơi vào khủng hoảng, một sự kết hợp nguy hiểm trong việc tăng đột ngột lãi suất hôm thứ Ba – cú tăng lớn nhất từ 1998 đến nay – vốn được dự định để hạn chế lạm phát với khuyến khích người dân Nga tiếp tục giữ tiền rub Nga không chuyển sang ngoại tệ.

Cuộc vỡ nợ của nước Nga năm 1998 đã châm ngòi cho khủng hoảng toàn cầu, “phang” thẳng vào các nền kinh tế mới nổi. Đến nay, những mối lo ngại một cuộc khủng hoảng tương tự vẫn còn đang im ắng, mặc dù vài “người hàng xóm” Kazakhstan và Belarus cũng đã có những kinh nghiệm nhớ đời. Thị trường chứng khoán châu Á trượt giá hôm thứ Ba chủ yếu do những báo cáo từ nền sản xuất của Trung Quốc. Thị trường Châu Âu thì linh tinh, còn thị trường Hoa Kỳ giảm khi đóng phiên giao dịch do các cổ phiếu ngành công nghệ giảm. Các công ty Nga hiện nay vẫn đang là con nợ của các Ngân hàng Phương Tây, nhưng các nhà phân tích đã nói rằng thậm có thể phần nào họ không trả được nợ, nhưng kinh tế toàn cầu sẽ không bị ảnh hưởng.

Thay vào đó, sự hoảng loạn ở nước Nga đã làm dấy lên những câu hỏi rằng mô hình kinh tế của đất nước, vốn dĩ phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu năng lượng, các nhà phân tích nói.

“Chúng ta đã mất lòng tin giữa doanh nghiệp với Nhà nước. Đó là cơ chế,” ông Evgeny Gontmakher, cựu cố vấn kinh tế của Medvedev, hiện đang làm việc cho Viện phát triển đương đại, một tổ chức chính sách độc lập. “Đây có thể là một bước ngoặt lớn, không chỉ cho nền kinh tế, mà cho cả nước Nga.”

Trong vài tháng qua, đồng rub đã mất giá song hành cùng với giá dầu. Nhưng đồng rub đã bị bán tháo vào hôm thứ Hai, chính hôm mà giá dầu đi ngang, chính là bị gây ra bởi tâm lý lo lắng về động thái lôi thôi có vẻ mờ ám vào cuối tuần trước, rằng Ngân hàng trung ương đã in thêm tiền để cứu đại gia dầu mỏ Rosneft, các chuyên gia phân tích. Rosneft, Công ty hàng đầu sở hữu bởi Chính phủ Nga, lao đao vì lệnh trừng phạt và giá dầu giảm. Đứng đầu của Rosneft và cũng là người tin cậy của Putin, Igor Sechin đã phủ nhận, rằng không có điều xấu nào đã xảy ra cả.

“Trong hai ngày qua, giá dầu mỏ hoàn toàn ổn định nhưng ở Nga đã có hoảng loạn,” – Sergei Guriev, một nhà kinh tế học ở Đại học Sorbone, Paris nói. “Hoảng loạn này được châm ngòi bởi sự nhận ra rằng, Chính phủ Nga không có biện pháp gì cả.”

Nhiều người Nga, thậm chí cả những người có liên hệ tới nền kinh tế, nói rằng họ vẫn không đổ lỗi cho ông Putin về những khó khăn này.

“Mọi thứ đắt lên – nhu yếu phẩm, mọi thứ. Tiền lương thì không tăng, nhưng mọi thứ vẫn tiếp tục tăng,” bà Zhana Krivarogova, 55 tuổi cho biết khi đứng trước một cửa hiệu trung tâm Moscow. “Bây giờ mọi thứ sẽ khó khăn hơn, nhưng anh biết người Nga rồi đấy – chúng tôi đã quen rồi.”

Michael Birnbaum là trưởng văn phòng của “The Washington Post” tại Moscow. Trước đây ông đã từng là thông tín viên mảng giáo dục ở Berlin.

[1]“a dead-of-Tuesday-night decision” – một quyết định được ra vào lúc mọi người còn đang say ngủ đêm hôm thứ Ba
[2] Người dịch chú thêm

Nguồn:
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Số phận tiêu biểu "soi gương" lịch sử Nga

    07/11/2010Olga Berggholz là một trong số những nhà thơ nữ tiêu biểu nhất của văn học Nga thế kỉ XX. Bên cạnh những vần thơ công dân, những trang thơ tình của bà có được sức sống lâu bền hơn cả. Thơ bà là tiếng nói của một tâm hồn phụ nữ nhạy cảm với trái tim nồng nàn yêu thương nhưng cũng luôn khắc khoải, lo âu trăn trở...
  • Nước Nga, 21 năm sau và một chàng kị sỹ đứng dậy

    06/11/2019Nguyễn Quang ThiềuNước Nga đã thay đổi như một giấc mộng. Ngày hệ thống các nước XHCN Đông Âu sụp đổ, đã có không ít người Việt Nam ở lứa tuổi cha tôi khóc. Với họ, Liên Xô ngày ấy như một người anh em thăng trầm có nhau, như một chỗ dựa tinh thần vững chắc, như một niềm tin và như nơi chứa đựng những ký ức đẹp cho dù rất nhiều người trong số họ chưa hề đặt chân đến đất nước này.
  • Những người bẻ ghi nước Nga khỏi ngã ba giữa hai chủ nghĩa

    06/11/2019Lê Đỗ Huy (tổng hợp)Sau hai thập kỷ nếm trải cuộc bể dâu – chuyển đổi cơ cấu kinh tế ở Liên Xô – Nga, có hai niềm “đau đớn lòng”. Một là: người dân gần như đổ hết trách nhiệm cho những tai họa trong đời sống kinh tế - xã hội hôm nay cho ê kíp các nhà kinh tế “thợ vườn”, như Anatoly Chubais và  Yegor Gaidar, từng phất cờ “tư nhân hóa” cho Boris Yeltsyn. Hai là: có kẻ vinh thân phì gia, do “làm nghèo đất nước”, mà vẫn tiếp tục “vào cầu rực lửa”, nhưng cũng có trí thức nửa mùa sang làm chính khách chịu phận “hình nhân thế mạng”...
  • "Tư duy định hình đất nước hiên ngang hay khom lưng"

    28/09/2015TS. Giáp Văn DươngTrong lịch sử, tư duy "quyết chiến" để bảo vệ tổ quốc đã giúp Việt Nam không phải khom lưng quỳ gối trước kẻ thù thì ngày nay, chỉ có tư duy "quyết phát triển": phát triển để ổn định, phát triển để sánh vai các cường quốc năm châu mới có thể đưa Việt Nam thoát khỏi nghèo nàn, tụt hậu và "bẫy thu nhập trung bình".
  • Bà Vanga tiên đoán khủng hoảng Ukraine

    14/04/2014Vũ Việt“Những gì đã hợp nhất lại thì nay sẽ tan ra thành từng mảnh. Chuyện này sẽ xảy ra ở ngay bên cạnh nước Nga”, lời của nhà tiên tri Vanga. Bốn năm trước người ta nghĩ câu nói này là nhằm vào Cộng đồng châu Âu EU. Nhưng giờ đây mới thấy rõ đó là lời tiên tri về Ukraine...
  • Khủng hoảng Ukraina, phản ứng của Nga và bài học chính trị cho các nước

    22/03/2014Nguyễn Tất ThịnhKhoảng hơn 5 năm gần đây, Thế giới chứng kiến những khủng hoảng chính trị ở nhiều quốc gia rải rác trên các châu lục. Hậu quả, sau những thiệt hại về người và của do tình trạng bạo động, bạo loạn nhất thời, thường dẫn đến những thay đổi tương đối căn bản về thể chế và Chính quyền ở những nước đó...
  • Nhà tiên tri Vanga dự đoán về thảm họa năm 2014

    15/03/2014Năm 2014, cả thế giới đối mặt với những căn bệnh mới khó chữa, nhân loại dần đối mặt với thảm họa tuyệt chủng là lời tiên tri khủng khiếp từ bà Vanga...
  • Những kịch bản tiếp theo cho cuộc can thiệp của Nga vào Ukraine

    04/03/2014Thanh TùngCăng thẳng trên bán đảo Crimea của Ukraine vẫn đang tăng nhiệt khi các binh sỹ Nga đã tiến vào đây, kiểm soát khu vực này. Theo các nhà phân tích, kịch bản Nga can thiệp vào Ukraine có thể cũng giống những gì từng xảy ra tại Gruzia...
  • Bảy ngày ở nước Nga

    18/02/2013Nguyễn Quang ThiềuChuyến bay Hà Nội - Moscow ngày 9 tháng 10 dài gần mười tiếng đủ cho tôi nhớ lại những gì ấn tượng nhất về Moscow. Cho dù sau này tôi đã đến và đã lưu lại một thời gian khá dài và nhiều lần ở các thủ đô khác như Sydney, Washington, Stockhom, Oslo, Tokyo... thì Moscow vẫn là một thủ đô tôi nhớ đến với một nỗi nhớ đặc biệt...
  • Vinashin và lỗ hổng tài chính

    16/09/2010Anh VũSau khi Tập đoàn Vinashin không còn khả năng trả nợ, người ta mới giật mình, đặt câu hỏi: ai đã quản lý, kiểm tra, giám sát các nguồn vốn của Vinashin? Nếu quản lý, giám sát tốt, chắc chắn sẽ không dẫn tới tình trạng như hiện nay...
  • Về sự hình thành, ảnh hưởng và nguyên nhân căn bản của cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ

    23/06/2009ThS.Trần Thúy Ngọc dịchTừ đầu năm 2007 đến nay, nước Mỹ đã bùng phát cuộc khủng hoảng tín dụng trên thị trường thế chấp nhà đất, sự khủng hoảng của thị trường này đã nhanh chóng lan sang các khu vực tài chính khác, đồng thời mở rộng ra phạm vi toàn thế giới. Nhằm cung cấp cho bạn đọc tài liệu tham khảo về sự hình thành, ảnh hưởng và nguyên nhân của cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ, Tạp chí Triết học xin giới thiệu nội dung cuộc đối thoại giữa Giáo sư Trình Ân Phú và nhà kinh tế học nổi tiếng người Mỹ - Giáo sư David Kotz xung quanh vấn đề kinh tế chính trị nóng bỏng này.
  • Mô thức mới cho thị trường tài chính

    11/11/2008Tác giả George Soros đã dùng kinh nghiệm và lý luận của mình để phân tích một cách sâu sắc và thẳng thừng về cuộc khủng hoảng hiện tại. Đồng thời dự đoán cả nền tài chính trong tương lai. Thông qua cuốn sách này, George giúp các nhà kinh tế, nhà quản lý, lãnh đạo... hiểu rõ về cuộc khủng hoảng tín dụng và ảnh hưởng của nó đến kinh tế toàn cầu. Sách do NXB Tri Thức ấn hành...
  • An ninh tài chính quốc gia: Bảy dấu hiệu cảnh báo!

    29/09/2008Phạm Minh Chính - Vương Quân HoàngVới quá trình chuyển đổi kinh tế và hội nhập quốc tế mạnh mẽ, liên tục giám sát, kịp thời dự đoán sát thực các dấu hiệu và biến động của thị trường để từ đó xây dựng chính sách điều tiết thị trường tài chính và toàn bộ nền kinh tế một cách hợp lý là việc làm cần thiết bảo đảm tăng trưởng kinh tế bền vững, đúng định hướng. Đối với nền tài chính của Việt Nam, hiện đang tồn tại bảy dấu hiệu cảnh báo cần được các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách quan tâm.
  • An ninh tài chính: Một khía cạnh xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ theo định hướng XHCN

    14/04/2008Nhà báo Trường Phước (Bình luận kinh tế năm 2003)Hệ thống tài chính - tiền tệ phải được xây dựng, vận hành theo những nguyên tắc của kinh tế thị trường, công khai, minh bạch...
  • Một Cấu trúc Tài chính Toàn cầu Mới

    13/11/2007SorosĐộ dài của khủng hoảng đã ngắn hơn nhiều và sự sa sút về hoạt động kinh tế nông hơn có thể dự kiến lúc đó. Điều này được coi như bằng chứng rằng các thị trường tài chính có cách tự hiệu chỉnh và rằng hệ thống tư bản toàn cầu như được cấu tạo hiện nay là cơ bản lành mạnh. Theo lẽ phải thông thường, các thiếu sót đã là ở các nước vấp phải khủng hoảng, chứ không phải ở bản thân hệ thống. Các thiếu sót đang trong quá trình sửa...
  • Khủng hoảng Tài chính 1997-1999

    13/11/2007SorosKhủng hoảng tài chính khởi đầu ở Thái Lan năm 1997 đã đặc biệt làm bực mình vì qui mô và tính khốc liệt của nó. Ở Soros Fund Management chúng tôi đã có thể thấy một khủng hoảng đến sáu tháng trước như những người khác, nhưng mức độ trục trặc làm cho mọi người ngạc nhiên...
  • Phản thân trong các Thị trường Tài chính

    12/11/2007SorosTôi đã đưa ra lời xác nhận rất táo bạo rằng lí thuyết kinh tế đã trình bày sai về căn bản các thị trường hoạt động thế nào. Giống như mọi lầm lạc màu mỡ, luận điểm này là cường điệu. Có ít nhất một lĩnh vực quan trọng nơi phân tích kinh tế đã tạo ra những kết quả sai lạc căn bản. Tôi nghĩ đến các thị trường tài chính ở đây.
  • George Soros: Nhà quản lý tài chính của thế giới

    02/08/2005Thu Hiền tổng hợpCái tên George Soros đã trở nên hết sức quen thuộc với Phố Wall. Người ta biết đến ông như một nhà tỷ phú thành công nhất trong lĩnh vực đầu tư tư bản. Phía sau những thành công đó, Soros là một nhà kinh doanh đầy cá tính và đã phải trải qua nhiều thăng trầm trong kinh doanh...
  • Tránh sai lầm trong quy hoạch tài chính

    02/07/2005Doanh nghiệp thường mong muốn lập được kế hoạch kinh doanh phù hợp với năng lực tài chính của mình. Các nhà chuyên môn chỉ ra 4 sai lầm và cách phòng ngừa nhằm tránh nguy cơ đổ vỡ về tài chính cho doanh nghiệp.
  • xem toàn bộ