Cuộc đời hoạt động: 

- Sinh tại Hưng Nguyên, Nghệ An

- Năm 10 tuổi, cùng cha ra Hà Nội sinh sống.
- Trong khoảng thời gian tham gia quân đội, từ 1963 đến 1975, có xuất ngũ theo học trường Đại học Xây dựng Hà Nội. Tốt nghiệp kỹ sư xây dựng dân dụng (1973), ông tiếp tục phục vụ quân đội cho đến khi giải phóng miền Nam.
- Năm 1976-1984, ông công tác tại Bộ Giao thông Vận tải
- Năm 1985-1988, ông công tác tại Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường.
- Ông là cử nhân luật của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội.
- Năm 1989, ông thành lập công ty Tư vấn và chuyển giao công nghệ InvestConsult Group và làm Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc công ty cho đến nay.
- Năm 1995, ông tốt nhiệp khoa Luật trường Đại học Tổng Hợp Hà Nội. Hiện nay, ông là Phó Chủ tịch Hội Sở hữu Trí tuệ Việt Nam, thành viên của Hội Luật gia Việt nam, Hiệp hội Luật sư Sáng chế Châu Á (APAA) và Hiệp hội Nhãn hàng Quốc tế (INTA).
- Ông Bạt được coi là người đầu tiên xây dựng một công ty Việt Nam tư vấn chuyên nghiệp về đầu tư và kinh doanh ngay sau khi Việt Nam ban hành chính sách “Đổi mới” năm 1987 mở cửa nền kinh tế Việt Nam cho các hoạt động đầu tư nước ngoài. Ông Bạt là tác giả của rất nhiều bài báo, sách và các công trình nghiên cứu tập trung vào nội dung làm thế nào Việt Nam phát triển trong bối cảnh toàn cầu hoá.
- Ông Bạt được nêu danh trong cuốn Barons Who's Who in Vietnam và Barons Who's Who in Asia Pacific như một luật sư và nhà tư vấn xuất sắc.

Quan điểm sáng tác:

Tôi làm hết sức mình để "giải độc cho thế hệ trẻ". Tôi cũng là một người cha. Tôi đã nghĩ nhiều để thế hệ trẻ, thế hệ con tôi bước vào cuộc đời với tư cách những người tự do, những người không nhiễm độc, không định kiến, những người có tầm nhìn hình nan quạt chứ không phải cái nhìn trên một đường thẳng. Xét cho cùng, mục tiêu của con người là sống chứ không phải làm việc. Hiện nay ngành giáo dục đang dạy trẻ con sai, làm con cháu chúng ta thi rất giỏi, nhưng làm thì rất kém. Có những người làm rất giỏi, nhưng sống thì tồi.

Còn công việc sắp tới của tôi là thuyết phục các nhà lãnh đạo về những vấn đề sống còn của đất nước. Tôi không phải là người đối lập, nhưng đem những ý kiến của mình thuyết phục người khác thì tôi làm không mệt mỏi.

Tôi yêu cuộc đời một cách chân thật, yêu cả khuyết tật, nhược điểm của nó. Cuộc sống đối với tôi có những khía cạnh khó khăn, khổ sở nhưng cũng có cả những khía cạnh trìu mến, chứa đựng rất nhiều kỷ niệm tinh thần của tôi. Tôi viết sách là để thể hiện tình yêu của tôi đối với cuộc sống, để góp một phần nho nhỏ của tôi vào sự hợp lý hóa đời sống tinh thần của con người và tôi làm việc ấy một cách yên lặng, một cách âm thầm.

Phỏng vấn về tác giả:

- "Tôi viết sách vì trăn trở với tương lai đất nước" (RFI phỏng vấn)

- Nguyễn Trần Bạt: Viết vì sự tiến bộ (Lao động Xã hội)

- Tận nhân lực, tri thiên mệnh (Doanh nhân Sài Gòn cuối tuần)

- Chúng ta buộc phải sắc sảo (Báo Doanh nghiệp)

- Người xây chiếc cầu cho dòng vốn đầu tư (Hà Nội ngàn năm)

- Từ cậu bé bán nước chè dạo đến ông chủ tập đoàn (Tiền Phong Chủ nhật)

- Cảm hứng của sự phát triển (Diễn đàn doanh nghiệp)

- Trò chuyện với giáo sư John Gillespie (Sách Suy tưởng)

- Đam mê quan sát cuộc sống (Tạp chí Doanh nhân)

- Ba yếu tố làm nên thành công của doanh nhân

- Tranh cãi về học phí sẽ không đi tới đâu! (Tuần Việt Nam)

- Văn hóa gia đình (O2TV)

- Dù mưa, xin cứ ra đường! (Sinh viên Việt Nam)

- Sự hình thành trong im lặng của văn hóa (VTV1)

- Khủng hoảng kinh tế thế giới và những nhiệm vụ của năm 2009

- Cân đối lợi ích trong khai thác tài nguyên và bảo về môi trường


Tác phẩm đã xuất bản:

• Văn hoá và Con người, NXB Hội nhà văn, 2005

Cuốn sách là một phần trong những cố gắng nhằm lý giải một số hiện tượng của cuộc sống xuất phát từ những đòi hỏi của chính nó. Suy tưởng là phương pháp mà tôi sử dụng để xây dựng nên cuốn sách này. Ở đây ông chỉ dùng lại cách mà từ xa xưa nhân loại đã làm để giải thích thế giới. Ông không có tham vọng to tát mang tính triết học mà chỉ mongnhững nghiên cứu của mình như là kết quả của những suy tưởng khởi nguồn từ những ý niệm lắng lại trong tâm hồn mình, khi cuộc sống đã đi qua nó.

• Suy tưởng, NXB Hội nhà văn, 2005

Đây là công trình khá công phu, phản ánh nghiệp suy ngẫm sâu sắc việc đất nước một cách chuyên nghiệp của ông. Ông cũng cho thấy không ngại đụng chạm đến cả những vấn đề nhạy cảm, không ngại đưa ra những chủ kiến, sẵn sàng chịu trách nhiệm về chúng mà không né tránh hoặc phụ hoạ. Nhưng có lẽ điều đáng nói hơn lại ở chỗ ông luôn tìm cách gắn những vấn đề như vậy với tiến trình mở cửa, hội nhập, phát triển để mục tiêu cuối cùng là thịnh vượng của Việt Nam; cố gắng đặt chúng trong những mối tương quan cụ thể nhằm tìm xem yếu tố nào là từ thuận lợi, yếu tố nào tác động tiêu cực trên tiến trình vươn lên của dân tộc.

• Cải cách và sự phát triển, NXB Hội nhà văn, 2005

Động cơ thúc đẩy tác giả viết cuốn sách này là để giải quyết bài toán phát triển cho đất nước. Việt Nam không còn con đường nào khác lại buộc phải cải cách, buộc phải hội nhập vào hệ tiêu chuẩn phổ biến toàn cầu về tất cả các mặt: kinh tế, chính trị, văn hoá. Cải cách chính là để phát triển.

• Cội nguồn cảm hứng, NXB Hội nhà văn, 2008

Cuốn sách là cảm hứng, là suy nghiệm và tiếp nối sự suy nghĩ về khái niệm cao quý nhất của con người, của nhân loại - đó là Tự Do. Tự do chính là khái niệm phát triển, tự do có thêm các ý nghĩa cùng với sự phát triển xã hội loài người. Ngày mai, ngày kia, tự do còn có thêm ý nghĩa gì nữa, chúng ta rất khó đoán định bởi tự do chính là đòi hỏi của con người. Vì thế, chúng ta phải suy nghĩ tiếp, mở rộng khái niệm tự do phù hợp với đòi hỏi của con người trong đời sống phát triển của mình...

• Đối thoại với tương lai, NXB Hội nhà văn, 2009

Tác giả không chỉ đối thoại với nhiều người cùng một lúc, nhiều cấp độ đối thoại khác nhau, mà còn trực tiếp đối mặt để làm chứng cho tính chính đáng của những điều ông khẳng định. Trong Đối thoại với tương lai, không có lời đáp nào lại không khêu gợi những câu hỏi khác, mời gọi tham gia cuộc đối thoại mà vấn đề có thể còn được đẩy đi xa hơn; không có câu trả lời nào không ngầm chứa một phần câu hỏi quan trọng và thú vị dành cho chính người đọc? Những đối thoại như vậy khiến cuộc sống này thêm hy vọng. Và nếu phải nói đến nét độc đáo nữa thì đó là, cuốn sách có một sức hấp dẫn mang tính ngoại lệ.

• Vượt qua những giới hạn (2 tập), NXB Hội nhà văn, 2013

Nhà xuất bản Hội Nhà Văn vừa cho ra mắt 2 tập sách mới mang tên "Vượt qua những giới hạn" của tác giả Nguyễn Trần Bạt. Hai tập sách bao trùm lên toàn bộ đời sống hiện nay và một phần tương lai của đất nước cũng như khu vực, toàn những chủ đề cần phải tranh luận dài dài và chuẩn bị cho những chiều hướng tư duy cho cải cách để xã hội tiến bộ...

• Con người là tinh hoa của nhau, NXB Hội nhà văn, 2015

Nếu chúng ta ấn định rằng có một vài người nào đó trùm bóng lên tất cả dân tộc thì đấy không phải là dân chủ nữa. "Con người là tinh hoa của nhau" là nguyên lý cơ bản của tinh thần dân chủ trong đời sống văn hóa.

• Tình thế và Giải pháp, NXB Hội nhà văn, 2015

Tác giả vẫn trung thành với cách trình bày quen thuộc-đối thoại trực tiếp và không né tránh với các đối tượng cụ thể-những vấn đề tác giả trao đổi trong cuốn sách đều nóng bỏng tính thời sự, xoay quanh chủ đề xuyên suốt là vì tiến bộ xã hội... Đó là vấn đề chủ quyền và bảo vệ chủ quyền; đó là vấn đề cải cách thể chế; đó là vấn đề rèn luyện nền dân chủ trong bối cảnh Việt Nam; đó là những vấn đề quan hệ với các cường quốc; đó là vấn đề xây dựng đội ngũ doanh nhân; đó là vấn đề nhà nước pháp quyền; đó là vấn đề chống tham nhũng vv và vv.

• Gạo và sạn, NXB Hội nhà văn, 2016

Tác phẩm "Gạo và sạn" tiếp tục là một cuốn sách của những vấn đề bức thiết hiện nay mà xã hội đang đối mặt, đòi hỏi phải có sự chung tay, kiên nhẫn tìm cách giải quyết. Tác giả của nó không giấu diếm tham vọng tạo ra những cuộc thảo luận không chỉ trong giới chuyên gia, mà mở rộng ở tầm mức xã hội về những gì đang thực sự chi phối đời sống đương đại.

Giao lưu với sinh viên, doanh nhân, cán bộ

- Lại bàn về những giá trị sống (Giao lưu với sinh viên Khoa Quản lý Đào tạo Quốc tế, Đại học Kinh tế Quốc dân - Ngày 17/11/2009)

- Giao lưu với sinh viên Đại học Luật Hà Nội về Việt Nam gia nhập WTO - Cơ hội và thách thức

- Giao lưu với sinh viên Khoa quản lý đào tạo Quốc tế, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội

- Giao lưu giữa ông Nguyễn Trần Bạt với các nhà lãnh đạo và doanh nhân Nghệ An (phần 1)

- Giao lưu giữa ông Nguyễn Trần Bạt với các nhà lãnh đạo và doanh nhân Nghệ An (phần 2)

- Tọa đàm giữa ông Nguyễn Trần Bạt và các cán bộ nghiên cứu -Dân chủ, đồng thuận, đoàn kết doanh nhân và trí thức (1)

- Tọa đàm giữa ông Nguyễn Trần Bạt và các cán bộ nghiên cứu -Dân chủ, đồng thuận, đoàn kết doanh nhân & trí thức (2)

Văn hóa - Con người

• Bàn về "những giá trị sống" (Trả lời phỏng vấn)
• Tôi vẫn giữ được sự thưa thầy (Viết vì sự tiến bộ)
• Chúng ta chưa có con ngựa văn hóa để cưỡi
• Hiện đại hóa lối sống
• Sự hình thành trong im lặng của văn hóa
• Dù mưa, xin cứ ra đường!
• Cơ hội thứ tư - toàn cầu hóa
• Những khuyết tật của đời sống hiện đại: Lộng hành
• Những khuyết tật của đời sống hiện đại: Bóc lột
• Trạng thái bình thường của doanh nhân
• Cải cách văn hóa
• Cảm giác bất an
• Toàn cầu hóa về văn hoá
• Không có sự phát triển nào đi trước tự do
• Khái niệm và bản chất của văn hóa
• Biện chứng của quá khứ
• Hạnh phúc
• Minh bạch - một tiêu chí văn hóa
• Hội nhập những giá trị cá nhân
• Không gian tinh thần
• Vai trò và khả năng hợp tác trong đời sống hiện đại
• Xây dựng nền văn hóa kinh doanh
• Doanh nhân dưới lăng kính văn hóa
• Xây dựng hệ tiêu chuẩn văn hoá chính trị toàn cầu
• Lối sống
• Văn hoá và Quá khứ
• Văn hoá và Hiện tại
• Văn hoá và Tương lai
• Làm phong phú và trong sáng tiếng Việt

Khoa học - Giáo dục

• Cải cách giáo dục Việt Nam
• Sự tha hoá của cái Tôi
• Phẩm hạnh là giá trị quan trọng nhất của nhân lực
• Cải cách giáo dục
• Thêm một số suy nghĩ về cải cách giáo dục
• Sống chủ động trong thông tin toàn cầu
• Tự do sinh ra con người
• Con người - Tiền đề của sự phát triển
• Toàn cầu hóa và xã hội tri thức
• Tự chủ - chìa khóa cất cánh cho giáo dục
• Hạnh phúc
• Nhận thức thế giới trong thời đại thông tin
• Biện chứng của tự do
• Từ Hệ tư tưởng đến Hệ giá trị
• Toàn Cầu Hoá như một xu thế văn hoá
• Về sự suy thoái của khoa học

Chính trị - Xã hội

• Ba cấp độ của Dân chủ
• Trả lời phỏng vấn Trung tâm dữ liệu các tổ chức phi chính phủ về xã hội dân sự
• Luật Doanh nghiệp - "con dao sắc ngọt" giải phẫu các tập đoàn kinh tế
• Sẽ là nguy cơ nếu quyền lực không được kiểm soát
• Tập đoàn nhà nước và cỗ xe kinh tế Việt Nam (Viết vì sự tiến bộ)
• Cường quốc và vai trò lãnh đạo thế giới (Viết vì sự tiến bộ)
• Hồ Chí Minh - cuộc đời như một thông điệp
• Phong cách lãnh đạo độc đáo của Hồ Chí Minh
• Việt Nam với chiến lược xây dựng hai nền kinh tế
• Sân golf và bài toán yên dân
• Khủng hoảng kinh tế thế giới và những nhiệm vụ của năm 2009 Báo chí cần làm gì cho nền kinh tế?
• Về việc Nhật dừng cấp ODA cho Việt Nam
• Những khuyết tật của đời sống hiện đại: Tham nhũng
• Địa vị của nền kinh tế Hoa Kỳ và các chính sách kinh tế của tân Tổng thống Obama
• Xây dựng Cộng đồng Doanh nhân
• Võ Văn Kiệt - Người mang khát vọng lắng nghe
• Trách nhiệm của doanh nghiệp phát hành
• Tính minh bạch
• Toàn cầu hóa chênh lệch giàu nghèo
• Đổi mới, cải cách và cách mạng
• Những thay đổi trong quan niệm về phát triển
• Xây dựng hệ tiêu chuẩn cải cách
• Toàn cầu hóa và những thay đổi của thế giới hiện đại
• Toàn cầu hoá, kinh tế thị trường và sự nghèo đói
• Thế giới thứ ba và tự do thương mại
• Cải cách kinh tế
• Xã hội học Tham nhũng
• Tham nhũng và tham nhũng tinh thần
• Phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam
• Những di sản của một cuộc giải phóng nửa vời
• Thể chế lạc hậu và căn bệnh thành tích
• Bàn về xã hội dân sự
• Nhân loại: Tổ chức và rèn luyện các nền dân chủ
• Hai chính sách đối ngoại
• Phản biện xã hội
• Để Việt Nam cất cánh
• Thúc đẩy sự thịnh vượng
• Con đường dẫn đến sự thịnh vượng
• Giá trị chân chính của kinh tế tư nhân
• Cảm hứng của sự phát triển
• Tư duy địa kinh tế - địa chính trị
• Đồng thuận xã hội
• Luận bàn về Pháp luật
• Tự do - Điểm khởi đầu của mọi sự phát triển
• Tự do - Sản phẩm của cải cách hay cách mạng?
• Dân chủ và những sắc thái của nó ở phương Đông và phương Tây
• Toàn cầu hoá – Cơ hội và thách thức