Nghĩ về con đường hội nhập của giáo dục Việt Nam

06:32 CH @ Thứ Năm - 05 Tháng Tư, 2007

Tù khi Việt Nam chính thức trở thành thành viêncủa Tổ chức Thương mại Thế giới(WTO), tranh luận về conđường hội nhập của giáo dục nướcnhà lại tiếp tục diễn tasôi nổi. Chúngta sẽ chủđộng hội nhập như TrungQuốc, Thái Lan hay bị động nằm chờ như đạiđa số cácnước đang phát triển còn lại? Tương lai của trường Đại học Việt Nam đẳng cấp quốc tếsẽ ra sao? Có nên thươngmại hóa giáo dục? Giáo dục Việt Nam sẽcạnh tranh như thếnào vớigiáo dụcnước ngoài?...

Câu chuyện thứ nhất. Năm 1961, khi được tin U Gagarin bay vào vũ trụ, Tổng thống Mỹ lúc đó là J.Keunedy đã phải thốt lên: "Nền giáo dục Viết đã chiến thắng"!Và đằng sau chiến thắng này là gì? Đó là cả một chiến lược giáo dục dài hạn. Tháng 3/1946, Thủ tướng Anh Winston Churchill, với sự có mặt của Tổng thống Mỹ Harry Truman, nhân bài phát biểu tại Đại học Fulton, đã kêu gọi phương Tây đoàn kết cùng chống lại Nhà nước XôViết, đánh dấu thời điểm khởi đầu của Chiến tranh lạnh và cuộc chạy đua vũ trang. Đúng 5 ngày sau, rường Viện Vật lý và Kỹ thuật Moscow (MIPT), hay còn gọi là Phystech, chính thức được thành lập. Cùng với hai ngôi Trường khác là Đại học Vật lý Kỹ sư Moscow (MIFI) và Đại học Tổng hợp Kỹ thuật Bauman, MIPT góp phần tạo ra chân kiềng, báo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp quân sự của Liên Xô. Chính thế chân kiềng này đã tạo nên sức mạnh vô địch của kỹ thuật quân sự Viết, mà dư âm vẫn còn đến tận bây giờ. Bới ngay từ đầu, P.Kapitza, N.Semenov, L.Landau (đều từng nhận giải Nobel vật lý) - những sáng lập viên MIPT, đã đề ra 4 nguyên tắc tổ chức cơ bản của ngôi trường mới:

l) Tuyển chọn học sinh tài năng từ khắp mọi miền đất nước,

2) Giảng viên sẽ là những nhà khoa học tích cực và tài năng nhất, đang trực tiếp nghiên cứu,

3) Phương pháp giảng dạy chú trọng phát huy tối đa năng lực sáng tạo của từng học viên,

4) Thực hành trực tiếp trong những phòng thí nghiệm hàng đầu của nền khoa học nước nhà lúc bấy giờ.

Có thể thấy ngay, đây chính là nguyên tắc của một trường đại học đào tạo nhân tài.Và đúng như thế, trong suốt chặng đường tồn tại và phát triển MIPT đã đào tạo cho Liên Xô và Nga 50 Viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học quốc gia, 3 nhà du hành vũ trụ, hàng chục doanh nhân, nhà hoạt động chính trị nổi tiếng... Hiện nay, sinh viên Phystech là đối tượng săn lùng sáng giá nhất của các Công ty săn đầu người đa quốc gia, không kém cạnh gì Sinh viên Đại học Harvard.

Câu chuyện thứ hai. Mấy thập kỷ gần đây, thế giới không ngừng kinh ngạc trước những thành tựu vượt bậc của TrungQuốc về mọi mặt: kinh tế, xã hội, tiến bộ khoa học kỹ thuật Một trong những động lực tạo nên sự kinh ngạc này chính là giáo dục. TrungQuốc đã tiến hành cái cách giáo dục song song theo cả hai hướng: nâng cao chất lượng đào tạo đại trà và chú trọng đào tạo chuyên sâu. Với đại trà, hàng năm, TrungQuốc có trên nửa triệu chuyên gia và kỹ sư tốt nghiệp Đại học. Về chuyên sâu, TrungQuốc đã không tiếc tiền đầu tư cho một số cơ sở giáo dục (dù rất ít) với mục đích đạt bằng được tiêu chuẩn quốc tế. Ví dụ Đại học Fudan, ngôi trường cổ kính với lịch sử gần 100 năm, ngày nay đang nuôi tham vọng sánh vai Đại học Berkeley hay Cambridge. Phòng thí nghiệm tối tân, hội thảo thường xuyên với giáo sư nước ngoài, thư viện tầm cỡ quốc tế...tất cả chỉ với một mục đích duy nhất, tạo điều kiện tốt nhất cho 24.000 sinh viên tiếp cận tri thức và nâng cao trình độ. Đặc biệt, Trưng Quốc đã mạnh dạn cởi bỏ định kiến, mở rộng cửa đón nhận nguồn nhân lực và trí tuệ từ bên ngoài. Ngoài ra, chính quyền TrungQuốc còn áp dụng chính sách khuyến khích sinh viên ra nước ngoài học tập ở những trường Đại học, Cao đăng nổi tiếng trên thế giới. Từ năm 1978 đen nay, số du học sinh Trung Quốc đã lên đến khoảng 580.000 người và trên 150.000 trong số này trở về phục vụ đất nước.

Và câu chuyện của chúng ta: Nghe chuyện người, ngẫm chuyện mình.

Năm qua, NgànhGiáo dục Việt Nam quả thực đã làm được rấat nhiều việc. Triển khai cuộc vận động nói không với tiêu cục và bệnh thành tích, Tiếp tục tiến hành xây dựng hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục Đại học. Đưa trắc nghiệm khách quan vào từng lớp học, xóa bỏ chính sách tuyển thăng học sinh giỏi quốc gia vào Đại học. Thay đổi cách quản lý học thêm, dạy thêm... Nhưng nếu đem so với Liên Xô ngày xưa và Trung Quốc hôm nay, thì hình như những việc chúng ta đang làm quá chi tiết và cụ thể. Với những máichèo lẻ tẻ, điểm xuyết như thế con thuyền giáo dục Việt Nam sẽ bươn chải ra sao giữa đại dương mênh mông?

Lúc này, kinh nghiệm của Liên và Trung Quốc mới thật sự quý giá. Thứ nhất,giáo dục là sự nghiệp chung, nhưng muốn thành công chúng ta cần phải có những con người tâm huyết và tầm cỡ, đủ ý chí và nghị lực kiến tạo các quyết định chính trị đúng đắn. Bởi người ta luôn luôn phản đối cái mới theo quán tính và thói quen. Thứhai, muốn xây dựng được một trường Đại học đẳng cấp quốc tế, chúng ta phải có những nhà khoa học, nhà quán lý tầm cỡ quốc tế, chí ít thì cũng phải có những ý tưởng ngang tầm thời đại. Nếu chưa có thì phải thu phục, mời gọi. Thứ ba,giáo dục muốn thành công phái phát huy hết khả năng sảng tạo của người học, tôn trọng họ trước hết như là một cá tính, một chủ thể đủ lý trí và sức khóe để làm chú cuộc sống của mình. Chừng nào tư tưởng áp đặt, định kiến, phong trào vẫn còn nặng nề trong hệ thống giáo dục, thì chừng đó đừng đặt vấn đề đào tạo nhân tài. Thứtư, học phải đi đôi với hành. Các trung tâm nghiên cứu, các tập đoàn kinh tế hàng đầu phải là một phần không thể tách rời trong quá trình đào tạo. Chính họ, chứ không phải ai khác là nơi gắn liền lý thuyết với thực tiễn. Và cuối cùng, muốn thành công phái có tầm nhìn, nhìn rõ mình, rõ người, nhìn rõ mục đích và nhiệm vụ trước mắt cũng như lâu dài. Có rõ đích, thấy đường, biết nhiệm vụ thì mới hy vọng tiến xa.

Rất hy vọng, năm mới Đinh Hợi sẽ đem đến cho chúng ta một cách nhìn tinh tường hơn, rõ ràng và bao quát hơn để giáo dục Việt Nam có thể vững bước trên con đường hội nhập đầy vinh quang và thử thách.

Nguồn:
LinkedInPinterestCập nhật lúc:

Nội dung liên quan

  • Để có những người bay: Thầy dạy bay và bầu trời bay

    16/06/2019Nguyễn Đức LamKhông có lẽ năm này qua năm khác ta cho ra trường đời những "chú gà công nghiệp" mãi sao? Đâu rồi những chú chim ưng dũng cảm, kiêu hãnh, tung cánh vào bầu trời khoáng đạt, bao la? Làm thế nào để có những chú chim ưng biết bay và dám bay?
  • “Vấn nạn” giáo dục đến từ “tư duy kinh kệ”

    25/07/2018Tôn Thất Nguyễn ThiêmDễ dàng thấy ngay sự vô cùng nguy hại của việc học theo kiểu “nhồi nhét" và "thầy đọc trò chép".
  • So sánh giáo dục Đại học Việt - Mỹ

    17/12/2017TS. Vũ Quang ViệtBài viết tóm tắt những khác biệt cơ bản giữa giáo dục đào tạo cấp cử nhân (BA) ở Mỹ và ở Việt Nam hiện nay. Những nét cơ bản này dựa vào so sánh chương trình học kinh tế ở VN và chương trình học khoa học cơ bản, xã hội hoặc nhân văn (trong đó có kinh tế, toán, vật lý, hoá học, văn chương, tâm lý học…)
  • Ông thầy và thời đại

    27/03/2016Phan ĐăngMột trong những nguyên tắc giáo dục đại học ở Singapore là người thầy phải luôn cập nhật và giúp SV nắm bắt những thông tin thời sự mới nhất của lĩnh vực tin mình phụ trách...
  • Bàn về “Cái vô lý” và “Cái thiếu hiểu biết” trong xã hội

    01/07/2015Vũ Duy PhúLâu nay, những ai quan tâm đến cải cách giáo dục, đều thấy rõ tầm quan trọng của việc xác định “Triết lý Giáo dục". Có lẽ cũng không thừa, nếu nói một chút về khái niệm Triết lý nói chung...
  • Quan niệm giáo dục “Tự Tân” của Phan Bội Châu

    28/10/2014TS Dương Thiệu TốngNhững từ tưởng và hoạt động giáo dục của cụ Phan Bộ Châui suy ngẫm về các vấn đề canh tân văn hóa giáo dục, canh tân xã hội đáng để chúng ta quan tâm đến...
  • Mười “Hiện đại hóa” của sinh viên đại học Trung Quốc

    27/03/2014Dương Quốc Anh dịch theo tạp chí “Cách ngôn”Dưới làn gió xuân cải cách “sản nghiệp hóa giáo dục”, hưởng ứng lời hiệu triệu vĩ đại “mở rộng chiêu sinh”, từ năm 1999 đến nay trường mở rộng chiêu sinh, thu được thành tích nổi bật, trở thành điển hình của các trường đại học, cao đẳng trong toàn thành phố, chuyển lỗ thành lãi, sản xuất có quy mô. Bây giờ, tôi có thể kiêu hãnh mà tuyên bố trường tôi đã dần dần thực hiện “mười cái hiện đại hóa”...
  • Giáo dục, trí thức và nửa đường còn lại

    24/09/2012Ngô Tự Lập...việc xây dựng một đội ngũ trí thức, hay nói đúng hơn, việc biến đội ngũ nửa trí thức của chúng ta thành một đội ngũ trí thức thực thụ, đủ khả năng đảm đương vai trò đầu tàu của nó trong sự nghiệp phát triển của dân tộc, cũng chính là chặng đường còn lại của nền giáo dục dân tộc. Ðó là một nhiệm vụ cấp bách và to lớn, không chỉ đòi hỏi nhiều tiền của, thời gian và ý chí, mà còn cả những thay đổi triệt để trong quan niệm và phương pháp giáo dục.
  • Tại sao giáo dục Việt Nam khủng hoảng và đâu là lối thoát?

    19/02/2013Nguyễn Đình ĐăngNguyên nhân dẫn đến tấn bi kịch hiện nay của giáo dục Việt Nam nằm ở đâu? Phải chăng gốc rễ của vấn đề nằm ở hai điểm chính: Thứ nhất là truyền thống học để làm quan của người Việt và thứ hai là thái độ không tôn trọng (nếu không nói là coi rẻ) cá nhân con người trong xã hội Việt Nam, đặc biệt là thái độ chưa thực sự tin tưởng trí thức...
  • Cần thay đổi triết học giáo dục

    05/12/2006Nguyên NgọcTrong một bài viết ngắn gần đây trên Tia sáng, Giáo sư HoàngTụy có nói: "Để khắc phục khó khăn hiện nay, chỉ có một lối thoát duy nhất là hiện đại hóa giáo dục”. Tôi hoàn toàn đồng tình với phương hướng đó. Nhưng thế nào là hiện đại hóa giáo dục, thế nào là một nền giáo dục hiện đại?
  • Trăm năm… nghìn năm…

    04/07/2006Phạm ToànCho tôi một điểm tựa, tôi sẽ bẩy được cả trái đất”. Thời Khai sáng, một nhà bác học tuyên bố “Cho tôi giáo dục, tôi sẽ bẩy được cả trái đất”. Không nhại ai hết, từng có một nhà bác học thời đương đại đã nói “Cho tôi học sinh lớp một của cả nước, tôi sẽ dạy lại cách tư duy cho cả một dân tộc”...
  • Làm sao “lớn” được với một nền giáo dục yếu kém?

    17/06/2006Phan Thanh (Khánh Hòa)Nước Việt Nam ta chỉ có thể lớn lên được với một nền giáo dục đúng nghĩa bắt đầu từ tình yêu đất nước, ý thức công dân, đề cao lòng chính trực, căm ghét sự dối trá. Nền giáo dục ấy không có gì quá tốn kém, quá khó khăn đến nỗi phải tốn hàng ngàn tỉ đồng để liên tục thay đổi chương trình, làm mỏi mệt biết bao thế hệ con người...
  • Cần một hội nghị “Diên Hồng” trong giáo dục

    16/06/2006Hạ AnhNgày 12/7/2004 là một ngày rất có ý nghĩa với ngành diáo dục, khi diễn ra cuộc gặp gỡ giữa Thủ tướng Phan Văn Khải. Chủ tịch Hội đồng Quốc gia về giáo dục nhằm nghe các nhà giáo hiến kế đế canh tân nền giáo dục nước nhà đang có nhiều bức xúc- Một ngày không đủ thờigian cho những cánh tay giơ lên liên liếp đề nghị đăng đàn...
  • Việt Nam không thể đứng ngoài!

    20/05/2006Giáo dục ÐH Việt Nam cần đào tạo Cử nhân theo xu hướng hội nhập với thế giới
    Là Giáo sư trưởng bộ môn Cơ học phá hủy (Khoa Kỹ thuật Hàng không - Không gian) của ĐH Liège (Bỉ), đi thỉnh giảng ở nhiều nước trên thế giới và hiện đang là Chủ nhiệm chương trình hợp tác đào tạo Cao học Việt - Bỉ tại ĐH Bách Khoa Hà Nội và ĐH Bách Khoa TP. HCM....
  • Làm thế nào để giáo dục thực sự là quốc sách

    13/02/2006Hà Văn Thịnh (Đại học khoa học Huế)Nếu giáo dục không gây nên tất cả mọi lỗi lầm thì ít nhất, cũng đã và đang gián tiếp một cách lâu dài, tạo nên nhiều yếu tố tiềm tàng để không đủ sức nhìn thấy và, ngăn chặn những lỗi lầm ấy...
  • Văn hiến… xưa và nay & văn hiến trong tương lai

    23/11/2005Hoàng Ngọc HiếnBàn về văn hiến... xưa và nay nên dành một phần thời gian cho sự thảo luận để hình dung văn hiến trong tương lai. Riêng trong ngành giáo dục, điểm qua những nhân tài xưa và nay tôi thấy hào quang của quá khứ và hiện tại nhưng chưa thấy tương lai.
  • Khủng hoảng giáo dục, đáng mừng hơn lo!

    30/10/2005Nhà văn Ngô Tự LậpKhủng hoảng giáo dục ở nước ta là không thể phủ nhận, và đó là điều đáng lo của toàn xã hội, nhưng theo tôi sự khủng hoảng này là một dấu hiệu tích cực...
  • Dịch thuật và vấn đề cải cách giáo dục

    23/08/2005Ngô Tự LậpMột trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn dến tình trạng lạc hậu của nền giáo dục nước ta, đặc biệt là giáo dục ĐH, theo tôi, là tình trạng kém cỏi của công việc dịch thuật. Tình trạng này nói chung có thể quy về ba chữ: thiếu, yếu, và lệch lạc. Về chuyện thiếu, nhiều người và bản thân tôi đã từng nói: hầu hết các tác phẩm quan trọng trên thế giới chưa hề được dịch ra tiếng Việt.
  • xem toàn bộ