ChúngTa.com

Đa dạng là một quy luật lớn của sự tồn tại mọi thứ trong vũ trụ bao la. Các thế giới vô tri lớn như các thiên hà, nhỏ như các hạt cơ bản đều muôn hình vạn trạng. Các loài thực vật, các loài động vật cũng tồn tại theo quy luật này, không có ngoại lệ. Do không hiểu "ngôn ngữ" của từng loại động, thực vật nên ta nhận biết tính đa dạng của chúng thông qua số đông các cá thể, và ở một chừng mực nào đó là các đặc trưng khác biệt giữa hai cá thể khác nhau. Chúng ta cũng không nằm ngoài quy luật đa dạng đó. Cho dù con người có đông đến mức mà mọi thứ trên trái đất này bị xóa sạch đi kể cả các rừng cây, sông suối để lấy chỗ cho "bò tùng xẻo" triển khai đón khách thì cũng chẳng bao giờ có hai cá thể giống hệt nhau, thậm chí về mặt hình thể. Nói thế để thấy con người cũng kỹ tính ra phết, không phải cứ được sinh ra bảo sống là sống như kiểu gà công nghiệp được đâu. Ngược lại, nó đòi hỏi phải đáp ứng cho mình khá nhiều điều kiện, một trong các điều kiện tiên quyết là thế giới đàn bà phải đa dạng, chí ít thì cũng không thua sự đa dạng của thế giới loài bướm. Cũng phải thôi, cứ nghĩ mà xem, nếu tất cả phụ nữ trên trái đất đều giống nhau như những giọt nước, thì sẽ chẳng có ai trong số họ có được khả năng làm vợ vì tất cả cánh đàn ông không có một ai lại không ưa sự khác biệt.

Nếu điều này xảy ra thì chỉ có sư tử và hổ là được lợi vì khi đó chẳng bao lâu sẽ không còn con người, và thế là chúng lên làm chúa tể thực sự. Còn một nguy cơ khác cũng dẫn đến sự vui mừng của lũ sư tử. Đó là khi con người, tuy có đa dạng về 5 số đo (kể cả chiều cao và cân nặng), tóc tai, khuôn mặt, nụ cười, màu da, cách đi cách đứng, nói tóm lại là như bây giờ, nhưng tính tình lại giống nhau như chỉ có một phiên bản. Khi đó, hoặc lũ đàn ông lao vào giết nhau, nếu đó là phiên bản dữ dằn của kẻ sát nhân, hoặc hiền như từ cùng một cục đất sinh ra, khiến phụ nữ sẽ chẳng còn hứng thú gì mà sống, họ rủ nhau đồng loạt coi nửa còn lại như đồ bỏ đi, và điều này lại dẫn đến niềm hân hoan tột đỉnh của lũ chúa sơn lâm. Rất may, các kịch bản đó chẳng bao giờ xảy ra, vì Ông Trời đã tiên liệu trước điều này. Đây cũng là chứng cứ hùng hồn nói lên sự nhảm nhí của cái cuồng vọng nhân bản con người. Cứ giả sử chúng ta nhân bản được 1000 ông Anhxtanh đi thì 1000 ông này có thể khác nhau đôi chút về phủ lục ngũ tạng (do từ 1000 phôi trứng khác nhau) nhưng tất cả rồi sẽ đưa ra 1000 thuyết tương đối cả rộng lẫn hẹp giống nhau như đúc, cho dù một trong các ông ấy được phân công thụ lý kiến thức tại một trong các trường đại học ở nước ta, tất nhiên ông này có vất vả hơn các ông khác trong việc tìm nguồn tài liệu tham khảo.

Thiên nhiên đã đảm bảo sự đa dạng về hình thể cho con người thông qua bộ gien của từng cá thể, ít nhất là cho đến ngày nay chúng ta biết được như thế. Thế còn cá tính, tư duy thì làm thế nào đa dạng được. Dễ thôi, bằng lòng tham hay thói ích kỷ cố hữu của loài người. Có lẽ cả cái yếu tố tinh thần này cũng đã được xác định trong bộ gien kia. Nhưng điều này mới là phỏng đoán nên ta tạm coi sự đa dạng của con người được thông qua hai cơ chế, một là bộ gien do Đất Trời ban tặng, hai là lòng tham của chính con người, một yếu tố mà tôi tin cũng do Sức mạnh siêu nhiên xếp đặt ngay từ buổi hình thành cuộc chơi Sự sống.

Thế nào là lòng tham hay tính ích kỷ. Đó là một khái niệm rộng hơn cách hiểu đời thường. Dưới cái phạm trù này, ta hiểu đó là tất cả những gì tạo nên và hối thúc mỗi con người thực hiện niềm đam mê cháy bỏngcó được sự khác biệt so với những đồng loại còn lại, ngoài sự khác biệt về hình thể đã có sẵn. Vì vậy, để phân biệt với cách hiểu cổ điển của lòng tham và tính ích kỷ, ta sẽ dùng thuật ngữ lòng tham suy rộng hay ích kỷ suy rộngđể ám chỉ định nghĩa mang tính tổng quát ở trên. Một trong những thể hiện rõ ràng và rất đặc thù Việt Nam của tính ích kỷ suy rộng là kiểu kiến trúc đô thị ở nước ta. Những ngôi nhà hình ống xây sau luôn phải tuân theo quy tắc, hoặc cao hơn các nhà bên cạnh, hoặc phải có chóp của văn minh Hồi giáo, nếu các chóp bên cạnh đã là gôtic hoặc là Nga hay là Pháp mất rồi. Những biểu hiện ngồn ngộ sau cũng thuộc về tính ích kỷ suy rộng. Có một cô gái quê ở Thái Bình, lên Hà Nội học, muốn tạo sự khác biệt cho riêng mình nên trên lưng chiếc áo nào công cũng in dòng chữa "Sweet Nady" (ý cô muốn nói Tôi là Quý bà ngọt ngào), hoặc cô nọ, mỗi khi nói chuyện với các chàng trai đều gây ngạc nhiên và hứng thú cho họ bằng cách chớp mắt liên tục, có lúc còn rơi cả hàng mi giả, thỉnh thoảng lại õng ẹo cum từ "em chạ có biết" với cách phát âm như của cụ đã chín mươi tuổi. Cứ nghĩ mà xem, giả sử đến một lúc nào đó thói ích kỷ suy rộng hoàn toàn biến mất, con người đều trở nên thánh thiện và hòa đồng, thì khi đó hoặc trình độ văn minh sẽ dừng lại, và ít lâu sau sẽ xảy ra kịch bản thứ hai của sự lên ngôi của loài hổ báo, nếu chúng còn tồn tại cùng chúng ta cho đến thời khắc ấy, hoặc trạng thái thánh thiện kia sẽ mất ổn định và lòng tham suy rộng lại xuất hiện. Dễ hình dung sự rạn vỡ của mô hình thánh thiện lắm, chẳng hạn, vào một ngày đẹp trời, thời tiết mát mẻ, tất cả mọi người khi ra ngoài đều chỉ cần mặc một chiếc áo mỏng thôi là đủ. Thế nhưng, có một bà thánh hôm đó không may lại bị ho, nên khi ra ngoài trời, bà quấn thêm vào cổ một chiếc khăn voan mỏng như làn khói, thơm như hoa sữa lúc trời còn chưa tối hẳn, vàng như mỡ gà công nghiệp. Cái khăn đó tự nhiên làm cho bà trở nên khác biệt. Các ông thánh thấy bà bị ho nên, với tâm tính thánh thiện của mình, họ liền vây quanh bà để hỏi thăm, Và thế là các bà thánh khác thấy có sự khác biệt giữa mình và bà bị ho, mà rõ ràng bà bị ho được nhiều người quan tâm hơn. Thế là lòng tham suy rộng lại bắt đầu xuất hiện, ngay cả trong bà thánh bị ho kia. Đó chính là tính mất ổn định của trạng thái ứng với tính ích kỷ suy rộng bị triệt tiêu, một trạng thái lý tưởng mà nhân loại phải mất rất nhiều thời gian, phải trải qua bao gian khổ và giao kèo may ra mới đạt được thế mà chỉ cần một xê dịch nhỏ đến mức không đáng để ý cũng dẫn đến sự đổ vỡ. Do vậy, lòng tham suy rộng là cần thiết, là người bạn đồng hành tri kỷ của loài người, người dẫn dắt nhân loại mãi đi lên theo chiều tăng của trình độ văn minh, nhưng theo chiều giảm của chất lượng thiên nhiên và cuộc sống.

Như vậy, tính ích kỷ suy rộng có một tập hợp biểu hiện quá đông đảo, quá phong phú, không thể liệt kê hết được. Tuy vậy, một số lòng tham cổ điển vẫn giữ vị trí then chốt mang tính quyết định trong lòng tham suy rộng. Điển hình nhất trong các lòng tham cổ điển phải kể đến tham tiền, tham danh vọng, tham tình. Ở đây ta không nhắc đến tham ăn, vì theo cách nhìn dân dã thì tham ăn là để chỉ những người coi trọngviệc ăn uống mà nhiều khi nó được thể hiện ở một trong các dạng cụ thể như: ăn nhiều, thích ăn ngon, ăn cả phần của người khác nếu bữa ăn không chia thành từnh xuất, hoặc vợ đã lên giường và giục đi ngủ nhưng chồng vẫn tranh thủ làm thêm vài củ khoai hay chén một nải chuối. Những người như vậy rất đáng thương, không đáng lên án, họ chỉ là nạn nhân của chiếc dạ dày tiết ra quá nhanh và quá nhiều dịch vị. Họ ăn no rồi thường là đi ngủ, không tranh giành cái gì với bất cứ một ai bao giờ. Vì thế họ không có tên trong danh sách những kẻ tham lam điển hình ở trên.

Tham lam tiền bạc, vật chất thì ai cũng hiểu, vì không ít thì nhiều nó đều có trong mỗi chúng ta. Nếu ai đó có vài ngàn mét vuông đất, giá cao ngất ngưởng như ở trung tâm Hà Nội, lại bán cho một người không quen biết với giá 999 ngàn đồng một mét vuông, hoặc chị nọ làm công ăn lương chủ bảo tăng lương cho nhưng vẫn khăng khăng từ chối, đã thế ra chợ người bán hàng bảo giá bằng nào là vui vẻ trả ngay bằng ấy, thì có lẽ họ là những người mới từ trên trời bị đày xuống sống ở hạ giới. Trong những người tham lam tiền bạc, đáng trọng nhất là các nhà doanh nghiệp (buôn bán chính đáng, nộp thuế đầy đủ). Họ chính là tác nhân thúc đẩy văn minh nhân loại bằng cách ban đầu lợi dụng các phát minh của những người ham mê sáng tạo, sau đó họ chủ động dụ dỗ, nuôi béo mấy người này để có thêm nhiều những phát minh sáng chế mới. Không có những kẻ tham lam khả ái này thì ngày nay chúng ta chưa chắc đã biết đến sự tồn tại của châu Mỹ hợc giả dụ ta làm quan ở kinh đô, nghe tin vợ ốm ở quê, thuê con ngựa cưỡi về đến nhà, thấm thoát cũng vừa tròn hai tháng, trong khi ngày nay đi nhờ chiếc Mẹc của anh bạn cùng làng, ta chỉ mất chưa đến nửa giờ là tới cùng với bao loại thuốc tân kỳ, vợ bị bệnh gì cũng không đáng sợ. Nhưng tiếc thay, cũng chính những kẻ tham lam khả kính đó ngày càng đóng vai trò chính trong việc hủy hoại thiên nhiên và môi trường sống bằng cách sản xuất ra quá nhiều hàng hóa, sáng tạo ra quá nhiều mặt hàng mà không có chúng thì cũng chẳng sao. Chẳng hạn như máy tính để bàn, nhân loại mới chỉ sử dụng được chưa đến 20% công suất của nó, thế mà máy mới cứ thay nhau ra đời còn nhanh và nhiều hơn số bánh mì làm ra từ tất cả các lò bánh trên toàn nước ta cộng lại. Hoặc cái trò chơi điện tử, có thể chứng minh bằng thực nghiệm một cách dễ dàng rằng, nó thua xa cái trò chơi đánh khăng, đánh đáo.

Tham lam tình ái có tuổi đời cao hơn tham lam tiền bạc. Nó là lòng tham đáng thương, hơi thoáng một chút đáng yêu của con người. Vì sao lại như vậy? Chúng ta đều biết, tình ái không chỉ là niềm đam mê mà còn là nghĩa vụ, nghĩa vụ và trách nhiệm phải làm tròn của mỗi người trước toàn nhân loại, cũng như các con gà trống mang tiếng là lăng nhăng, nhưng chúng có công lớn đến mức đáng được trao tặng một cái gì đó còn lớn hơn là nắm thóc, vì chúng có vai trò quyết định nhất trong việc duy trì ở mức độ ngày càng nhiều nguồn thực phẩm quý giá cho chúng ta. Đó cũng là nghịch lý ở đời, khi chúng ta là chúa tể. Một mặt ta khyến khích các vật nuôi (kể cả cây trồng) lăng nhăng tình ái để có số lươgj lớn hơn, trong khi đối với chính bản thân chúng ta thì lại lên án và coi đó là một tính xấu. Kể cũng xấu thật, nếu đã có vợ hoặc chồng. Tuy nhiên, như trong bài NOIKI, tôi thấy rất đáng ca ngợi những người chỉ sinh toàn con gái (với vợ) vì đây là những người có tính ích kỷ còn thấp hơn cả người bán đất giá rẻ hoặc chị lao công không mặc cả giá mà ta vừa nhắc đến ở trên. Thiết nghĩ, những NOIKI này có tham lam tình ái một chút, nhưng không với mục đích để có con trai, thì cũng hơi thoảng một chút đáng yêu. Trong khi những kẻ với vợ chỉ đẻ toàn con gái nhưng lại lăng nhăng để kiếm con trai thì quả là đáng thương.

Những người có danh vọng để phục vụ mọi người, phục vụ xã hội thì đáng trân trọng và rất cần thiết. Nhưng phàm là người đã tham lamdanh vọng thì chẳng ra gì. Những kẻ đó thường là tổ hợp của ba lòng tham cổ điển: tiền, tình và danh vọng. nhưng kẻ tham danh vọng, xét từ lòng tham tiền bạc, xấu hơn mặt xấu của người kinh doanh, còn về mặt tham lam tình ái thì hoặc thuộc dạng hoặc đáng lên án hoặc đáng thương mà thôi.

Ta đã nói đến ba tính tham lam điển hình của con người. Vậy, nếu còn có những kẻ ích kỷ cao thượng như bài viết này mang tên thì họ là ai? Phải nói ngay rằng tính ích kỷ cao thượng không thuộc dạng cổ điển mà là suy rộng, nghĩa là sự khác biệt không cố ý của những người này so với số còn lại. Không cố ý tức là họ không có ý định tạo ra sự khác biệt cho riêng mình như những người bình thường khác. Nói đúng hơn, cả nhân loại ai cũng chú ý đến bản thân mình, còn họ thì không nên tự nhiên họ trở thành khác biệt. Họ là các thiên tài trong mọi lĩnh vực. Họ sáng tạo như một đam mê mang tính nghiệp chướng, không phải vì tiền, không màng danh vọng, không có thì giờ nghĩ đến tình ái chứ nói gì đến thú lăng nhăng. Họ thường sống trong thiếu thốn, nghèo khổ nhưng di sản mà họ để cho toàn nhân loại thì vô giá. Thiếu họ thì chắc chắn bây giờ chúng ta vẫn dùng hang đá làm nhà, ăn toàn thịt thú rừng tươi, chất lượng tuyệt hảo, không có tivi nên suốt ngày đánh bài bằng các lá cây, không có bệ xí nên ai ai cũng chỉ xếp dưới có mỗi quận công. Tóm lại, chúng ta không biết vật chất cấu tạo ra sao, gien lơn lòi có gì khác so với gien cho sói, thiếu thốn tất cả mọi loại tiện nghi, đổi lại, thực phẩm rất an toàn, gồm toàn những thứ tươi ngon, bổ dưỡng. Chỉ tiếc có mỗi một điều: không có sách văn chương mà đọc.